Σπήλαιο Ειλειθυίας

Σημαντικότατο ρόλο στη μινωική θρησκεία έπαιζαν διάφορα σπήλαια στην Κρήτη που αποτέλεσαν τους αρχαιότερους χώρους λατρείας. Τα σπήλαια ήταν κατά κύριο λόγο κέντρα της λαϊκής θρησκείας. Σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές σπουδαίες θεές βρήκαν καταφύγιο σε σπήλαια και νεαροί θεοί γεννήθηκαν εκεί. Διάφορα αναθήματα, εν μέρει πλούσια και σπουδαία, αφιερώθηκαν από τους πιστούς. Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες με τις παράξενες μορφές τους, οι οποίες στο βαθύ σκοτάδι των σπηλαίων και κάτω από το αμυδρό φως των λαμπών γίνονταν ακόμη πιο φανταστικές, επηρέαζαν και δημιουργούσαν κατάνυξη στους πιστούς.
Ένα από τα σημαντικά σπήλαια ήταν αυτό της Ειλειθυίας, το οποίο βρίσκεται 7 χλμ. ανατολικά του Ηρακλείου, κοντά στην Αμνισό. Αναπτύσσεται στις ανατολικές παρειές της κοιλάδας του ποταμού Καρτερού, στην ενδοχώρα. Η ανάπτυξη του είναι επιμήκης με κατεύθυνση Α-Δ και μέγιστες διαστάσεις 64 x 9 x 4,5.Το συγκεκριμένο σπήλαιο ξεκίνησε ως τόπος διαμονής προϊστορικών ανθρώπων, ενώ κατά την 3η χιλιετία εξελίχθηκε σε τόπο μινωικής λατρείας. Από τότε συνέχισε τη διαχρονική πορεία του μέχρι και τον 5ο - 6ο αι. μ.Χ. Αποτελεί έναν από τους ιερότερους θρησκευτικούς τόπους, καθώς κατάφερε να επιζήσει δύο πολιτισμών (μινωικός, ελληνικός) και τριών θρησκειών (μινωική, μυκηναϊκή, δωδεκάθεο του Ολύμπου) και να διατηρήσει τη σπουδαιότητά του. Η Ειλειθυία είναι η θεά των τοκετών και το σπήλαιο αυτό ήταν ο κυριότερος τόπος της λατρείας της. Τη γέννησε η θεά Ήρα μέσα σ' αυτό το σπήλαιο σύμφωνα με την παράδοση, όπως αναφέρει ο Όμηρος (τ 188). Tα ευρήματα μαρτυρούν συνεχή χρήση του σπηλαίου από τη Nεολιθική μέχρι και την ύστερη Pωμαϊκή περίοδο. Συστηματική ήταν η χρήση του κυρίως την Nεολιθική, Mινωική και Pωμαϊκή περίοδο. Επίσης εντοπίστηκαν ίχνη λατρείας των παλαιοχριστιανικών χρόνων (5ος αιώνας).

Το σπήλαιο έχει μήκος 62,3 μ. (ανατολικά-δυτικά) και η είσοδος του βρίσκεται στα ανατολικά. Το πλάτος του φτάνει μέχρι τα 12 μ. Eσωτερικά υπήρχε ορθογώνιο δωμάτιο ("θυρωρείο σπηλαίων") και ένας ορθογώνιος περίβολος ο οποίος περικλείει κυλινδρικούς σταλαγμίτες (βωμός ή σηκός;). Η ''Πλατεία των βωμών'' βρίσκεται ακριβώς έξω από το σπήλαιο και χρησίμευε πιθανόν για τελετουργικούς σκοπούς. Εδώ αποκαλύφθηκαν κτήρια του 14ου-13ου αι. π.X. που ερμηνεύτηκαν από τον ανασκαφέα ως κατοικίες ιερέων.

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από τον Ι. Χατζηδάκη to 1885, ο οποίος το ταύτισε με το Ομηρικό σπήλαιο λατρείας της θεάς των τοκετών Ειλειθυίας. Οι ανασκαφές υπό τον Μαρινάτο κατά τα έτη 1929-1938 πιστοποιούν την χρήση του κατά την Νεολιθική, Πρώιμη, Μέση και Ύστερη Μινωική και Γεωμετρική περίοδο.

Read more »

Η Κατάθλιψη (Ο Διόνυσος απέθανεν)

Του Σωτήρη Γλυκοφρύδη

Η κατάθλιψη είναι η νόσος της απογοήτευσης. Ξεκινάει από μια λύπη για κάτι που χάνεται και φτάνει στην παραίτηση της ζωής και την αυτοκτονία. Νευρο-μυο-λειτουργικά, στον άνθρωπο αρχίζει λόγω της στεναχώριας μια υποτονία και στον εγκέφαλο εντοπίζεται μια δυσλειτουργία στους νευρώνες με κυριότερη αιτία την έλλειψη σεροτονίνης, νοραδρεναλίνης και οπιούχων ουσιών που λέγονται ενδορφίνες, (εγκεφαλίνες α,β,γ, ντοπαμίνη κ.λπ.). Ο οργανισμός για να καλύψει τις ανάγκες του έλκεται από τις αντικαταθλιπτικές τροφές, όπως είναι οι σοκολάτες και οι μπανάνες που περιέχουν πολλή σεροτονίνη. Τα κεκορεσμένα λίπη που είναι σπάνια στη φύση και θεωρούνται snacks, αποζητώνται σε πατατάκια, γαριδάκια κ.λπ.. Το νερό και οι υδατάνθρακες και τα γλυκά τα οποία μοιάζουν με αγκαλιά, επίσης. Τέλος, υπάρχει μια τάση για κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών με κατεύθυνση προς ψυχοτρόπα σκευάσματα που δημιουργούν χαμένους και εξαρτημένους παραδείσους. Δυο τέτοιες απλές ουσίες που δρουν στο νευρικό σύστημα, η πρώτη ερεθιστικά και η δεύτερη κατασταλτικά, είναι η νικοτίνη και το λιβάνι.

            Στην κατάθλιψη υπάρχει μια πτώση του ενδιαφέροντος για τη ζωή ή του      «Διονυσιακού στοιχείου», που εκδηλώνεται με πτώση της ζωτικής ανησυχίας και της λίμπιντο που παραπέμπει στο πάθος της ζωής. Στον καταθλιπτικό άνθρωπο είναι σα να πέθανε ο Διόνυσος, ο θεός του μεθυσιού, του έρωτα, της χαράς και ο μεγάλος γανιμέτης. Ο Πάνας, ο πρωθιερέας του δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχουν θύρσοι και παιάνες. Η κραυγή ευοί - ευάν της ευωχίας της ζωής και ο βακχισμός της έξαρσής της, δεν απαντώνται. Παρατηρείται αδυναμία ύπνου και ανορεξία ως και αποχή του ανθρώπου από το κρέας. Βασιλεύει μόνος ένας Απολλώνιος θεός, περίλυπος, έχοντας χάσει τον ανόμοιο σύντροφό του με τις απαραίτητες μαινάδες οι οποίες οδήγησαν και τη Γαλλική επανάσταση. Σκεφτείτε τη Μασσαλιώτιδα, τη ματωμένη μάνα με το ένα στήθος έξω που πατά σε πτώματα έχοντας θύρσο μια μαύρη και λευκή και κόκκινη σημαία. Η κατάθλιψη συμβαίνει πολύ συχνότερα και αρκετά ισχυρότερα στις γυναίκες στις οποίες υπάρχει και εντονότερη η αντίδρασή τους ως μανία επαναφοράς της ζωής, διότι είναι πιο ευαίσθητες κι ευάλωτες στο θάνατο, με ένα σύστημα ορμονικό που κοχλάζει και βρίσκεται σε απόγνωση κοντά στην κλιμακτήριο.

            Κατά τη διαδικασία της κατάθλιψης επέρχεται μια γενικότερη πτώση του οργανισμού η οποία δημιουργεί την εικόνα του προσωπείου της χαροκαμένης μάνας και του συντετριμμένου κούρου και πολεμιστή. Το μάχιμο του άντρα καταπίπτει, όπως και η ορμή - οργή. Στο σώμα ανιχνεύεται μείωση της αδρεναλίνης - ουσίας του συναγερμού, με αποτέλεσμα να μην πυροδοτείται η παραγωγή της τεστοστερόνης - ουσίας της επιθετικότητας, αλλά και αναστολή των ενδορφινών - ουσιών που αντίκεινται στις φλεγμονές, δημιουργούν το αίσθημα της ατσάλωσης και κλείνουν τη θυρίδα του πόνου. Ο καταθλιπτικός άνθρωπος αρρωσταίνει εύκολα, νοιώθει άδειος, παίρνει τη στάση του εμβρύου και πονά διάχυτα. Αν συμβεί κατάθλιψη σε ένα λαό, από ανδρογενούς πλευράς είναι σαν να του κόβονται οι όρχεις. Σκεφτείτε μια ρήση του Κίσινγκερ. «Οι Τούρκοι πολιτικοί έχουν πιάσει τους Έλληνες από τα αρχίδια» που μπορεί να καταλήξει σήμερα «και οι Γερμανοί τους τα συνθλίβουν». Ο τέλειος ευνουχισμός για έναν άνδρα είναι να χειρουργηθεί σιγά – σιγά, γλυκά – γλυκά, από μια γυναίκα. Στην περίπτωσή μας, έστω και αν αυτή είναι Αγγέλα, το ερώτημα που προκύπτει, είναι, θα συμβεί αυτό ή θα βγει ξαφνικά ο αντίποδας της κατάθλιψης που είναι η οργή του τράγου, Διόνυσου και Διάολου μαζί, που μόνο ευεργέτησε και δεν ευνούχισε κανέναν; Ίδωμεν… Προς το παρόν, προκύπτει ότι ο Διόνυσος, ο θεός του θανάτου, του κεφιού και της ηδονής του κρασιού της ζωής, που δεν λατρευόταν σε ναούς αλλά ήταν μέσα στον κάθε ένα πρόγονό μας, κείται, τώρα εδώ, σχετικά αναίσθητος πάνω σε χειρουργικό τραπέζι, εξεταζόμενος στους όρχεις του με λυχνίες της Siemens.

            «Απέθανεν ο Πάνας», είπε η ιέρεια του μαντείου των Δελφών κατά τα χρόνια της Pax Romana, της μέγιστης ειρήνης και απραξίας των Ελληνικών πόλεων της εποχής του Νέρωνα, που πρέπει να είχαν πέσει από πολλούς λόγους σε κατάθλιψη. Η Ελλάδα με την ηρεμία είχε απωλέσει την τραγωδία και τον πανικό ως Διόνυσο και Πάνα. O Διόνυσος διψά για επανάσταση, για κέφι και κρασί, για αντίδωρο σάρκα εκ σαρκός, για ηδονή ζωής, για έρωτα, ψωμί και αίμα, όπου αν δεν ορχήσουν οι μαινάδες το χορό, είναι καταδικασμένος. Σκεφτείτε πόσο εκατομμύρια ψυχών, πόσοι Αριστοτέληδες, Πλάτωνες και Σωκράτες χάνονται στο αίμα του υμέναιου στης νυφικής παστράδας το κρεβάτι ή πετάγονται από τη θηλυκή επιθυμιά τυλιχτοί στο νάιλον μέσα σ’ ένα καλαθάκι. Ο Διόνυσος μπορεί να θεωρείται ανδρικός θεός, ο βωμός του όμως βρίσκεται σε γυναικεία μέρη.    

            Είναι θαυμαστό το Διονυσιακό στοιχείο έτσι όπως παρουσιάζεται από τον Ελληνισμό και κοινή προκύπτει η αντίδραση κάθε ανθρώπου προς αυτόν τον βακχικό θεό με το πλήθος των προσώπων. «Ο Διόνυσος απέθανεν, σκίστε κορίτσια τις αισθήτες σας, τραβάτε τα μαλλιά σας», είπε περίπου η Σαπφώ σε ένα σπαραγμό της για κάποιο ερωτικό της πρόσωπο που χάθηκε. Αλλά ο θεός ετούτος, όπως όλοι οι πραγματικοί, ανασταίνεται, αλλά, καταλαγιασμένος. «Εγώ είμαι η άμπελος», είπε ο Χριστός. Η κατάθλιψη είναι ο δρόμος της μεγάλης Πέμπτης του Διονύσου, και η οργή θεού, όταν αυτή συμβεί μετά, ο δρόμος της ανάστασής του. Από αυτή την ανάσταση ο Παν-θεός θα ανατείλει με άλλο πρόσωπο, μέσα από βροντές και σπέρματα φωτιάς, τσούγκρισμα αυγών - ωών και σφαγή αμνών και εριφίων. Στο Διονυσιασμό δεν υπάρχει φταις - δεν φταις. Ο Βάκχος ανασταίνεται σαν Ίακχος και θα ξανα-αναστηθεί με άλλο όνομα, γενόμενος, όλο πιο ήρεμος από τον εξαναγκασμό της σκοπιμότητας που καλείται να συμπράξει συμπιέζοντας τις παρορμήσεις του. Και αυτό που πιέζει πιο πολύ, βρισκόμενο στον άνθρωπο ως απωθημένο και τείνοντας προς ατροφία, είναι η επιθετικότητα. Η μη δυνατότητα εκδήλωσης της επιθετικότητας, εκεί και όταν πρέπει, επιφέρει ένα πλήθος από καταθλιπτικές εκφάνσεις, με ανώτερη εκδήλωση το γλυκό χάδι της αγάπης.   

            Το κλειδί για την έξοδο από την κατάθλιψη είναι να ανοίγει η βαλβίδα της εκτόνωσης των αρχέγονων συναισθημάτων – αντίδρασης του  πόνου και θανάτου, που είναι η οργή -  θυμός, η επιθετικότητα, και γενικώς η άρση οποιασδήποτε αιτίας πάει να συντρίψει την άλογη ευαίσθητη ψυχή. Αντιδράστε σε κάτι που σας ενοχλεί γιατί αλλιώς θα πιεστείτε, θα συμπιεστείτε και θα αποπιεστείτε εκ των έσω, κοινώς θα κλατάρετε, θα αυτο-διαλυθείτε. Εξωτερικεύστε τα συναισθήματά σας, είναι υγιές αυτό, εφόσον η λογική, ο δυνάστης τους, συχνά ηνίοχος και αναβολέας, κάνει σωστή κριτική. Όλο το βάρος και η υπευθυνότητα πέφτει σε αυτόν τον οδηγό, τη λογική, που εάν είναι καταπτοημένος κάνει το άρμα του ανθρώπου, κάρο. Όλη η ιστορία τελικά είναι η γήτευση και μετά η τέχνη.

            Τα δυο σκαλιά που οδηγούν στην κατάθλιψη, που σημαίνει σύνθλιψη (εκ του θλίπτω = σπάω), είναι  η πίεση και η συμπίεση. «Depress, depressed, depression» μπορεί να λεχθεί όλη η διαδικασία, αγγλιστί. Για την ψυχική σας υγεία μη μείνετε αδρανής σε κάτι που σας καταπιέζει, βγάλτε την οργή σας, για παράδειγμα από τον γκισέ μιας τράπεζας που σας έχουν σαν το πρόβατο μέχρι και στον τραπεζίτη που σας αρμέγει βάρβαρα χωρίς να νοιάζεται για τις ανάγκες σας. Οργανωθείτε αν νοιώθετε αδύναμος και βάλτε ένα λύκο για αρχηγό. «Φοβάμαι ένα στρατό προβάτων που τον οδηγεί ένας λύκος παρά ένα στρατό λύκων που τον οδηγεί ένα πρόβατο», είπε κάποτε ο Μπίσμαρκ. Το πλήθος και ο αρχηγός είναι μορφή ισχύος, κι εδώ, πολιτικά, υπάρχει το ερώτημα τι οδηγεί τι.  

            Όσον αφορά τα συμβόλαια, που είναι και θέμα ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αυτά στη φύση όταν υπάρχουν δυσκολίες επαναπροσδιορίζονται δυναμικά με νέες συμβάσεις και συνθήκες όπου η οποιαδήποτε απληστία, από οπουδήποτε προερχόμενη, είναι απορριπτέα. Πάντα για την υπεραξία, για να μιλήσουμε και στα ανθρώπινα οικονομικά, κονταροχτυπιώντουσαν οι λίγοι δυνατοί με τους πολλούς αδύναμους για τη νομή τις και την οριοθετούσαν τελικά με τη Δημοκρατία. Αλλιώς, αν μείνετε απραγείς σε αυτό που θεωρείτε αδικία και στη δημοκρατική δομή του πολιτεύματος που πρέπει να έχει ικανό αρχηγό,  θα καταθλιβείτε, θα συντριφτείτε, σιγά, αργά, και ξάστερα.         

            Εν κατακλείδι, η κατάθλιψη έχει βάση ένα θνησιγενές φαινόμενο που εκδηλώνεται δομικά από τη γυναικεία λίμπιντο η οποία έχει επίκεντρο το πικρό κουκούτσι του θανάτου. Στον καταθλιμμένο άνθρωπο προκύπτει πτώση της επιβιωτικής ουσίας και της αξίας της ζωής, όπως αυτή κι αν εκδηλώνεται. Πολιτιστικά, μια καταθλιμμένη κοινωνία δεν έχει επιβιωτικές ικανότητες. Ελληνοκεντρικά και σύγχρονα, εμφανίζεται η λογική να στολίζει με νεκρολούλουδα το Διόνυσο πάνω στο τραπέζι, που τον έχει αλυσοδεμένο φοβούμενη μην αναστηθεί, ετοιμαζόμενη να τον ευνουχίσει. Και ευνουχισμός σημαίνει ζωή χωρίς χαρά, με εμφανή τα σημεία της συντριβής της πορείας του ανθρώπου. Ο άνθρωπος με κατάθλιψη έχει μέσα του ένα πεθαμένο Διόνυσο. 

Read more »

O άνθρωπος του ... Μεγανησίου!

Στα νησάκια γύρω από το Μεγανήσι της Λευκάδας ζούσε πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος του Νεάντερταλ, αφού βρέθηκαν περίπου είκοσι χιλιάδες αρχαία κινητά ευρήματα αυτής της περιόδου, έπειτα από διετή συστηματική αρχαιολογική επιφανειακή έρευνα που ολοκληρώθηκε το περασμένο καλοκαίρι στην περιοχή.
Οι κοινότητες των κυνηγών - τροφοσυλλεκτών φαίνεται ότι προτιμούσαν τα τοπία αυτά του Ιονίου Πελάγους, όχι μόνο εξαιτίας της αφθονίας πυριτόλιθου εξαιρετικής ποιότητας, στον οποίο λάξευαν τα εργαλεία τους, αλλά και γιατί διέθεταν φυσικά καταφύγια, μικρές και μεγαλύτερες κοιλάδες, υγρότοπους, πηγές νερού και θηράματα, που όλα μαζί -και τηρουμένων των αναλογιών- θα λέγαμε σήμερα ότι αποτελούσαν τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Παλαιολιθικής εποχής. Κρίνοντας από τους αριθμούς των λίθινων εργαλείων θεωρούμε ότι οι παλαιολιθικές κοινότητες επέστρεφαν συχνά εδώ, ήταν, με άλλα λόγια, ένας αγαπημένος προορισμός στις εποχικές μετακινήσεις τους.
Αυτό επισημαίνει η Νένα Γαλανίδου, αναπληρώτρια καθηγήτριας Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, επικεφαλής των ερευνών που έκανε το Τμήμα της σε συνεργασία με τη ΛΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ), το συντονισμό της οποίας είχε η έφορος δρ Ολυμπία Βικάτου.
20.000 ευρήματα
«Οι ομάδες εργασίας περπάτησαν, χαρτογράφησαν και περισυνέλεξαν επιφανειακά αρχαιολογικά ευρήματα. Τα ανέγγιχτα από το χρόνο μνημεία και οι δομές αγροτικής ζωής -στέρνες, ανεμόμυλοι, αλώνια- αποτυπώθηκαν φωτογραφικά και σχεδιαστικά. Συνολικά καλύφθηκε έκταση περίπου 8,5 τ.χλμ. και περισυλλέχθηκαν περίπου 20.000 αρχαία φορητά ευρήματα. Σύμφωνα με αυτά, η κατοίκηση του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγανησίου ξεκινά πριν από περίπου 100 χιλιάδες χρόνια από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, ένα προγονικό του σύγχρονου ανθρώπου είδος, σε μια περίοδο που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν Μέση Παλαιολιθική εποχή», λέει η κ. Γαλανίδου και προσθέτει:
«Τότε το γεωγραφικό ανάγλυφο, το κλίμα και η βλάστηση ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά. Για να συλλάβουμε τη δυναμική των αλλαγών του προϊστορικού τοπίου πρέπει να λάβουμε υπόψη τη μικρή απόσταση των νησιών από τις γειτονικές Λευκάδα και Αιτωλοακαρνανία, καθώς και τα μικρά βάθη της θάλασσας στην περιοχή αυτή. Οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας κατά τις παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις περιόδους προκαλούσαν αντίστοιχα πότε την ένωση των νησιών με τις μεγάλες στεριές και πότε την απομόνωσή τους, επιτρέποντας άλλοτε την επικοινωνία των οργανισμών της χέρσου με τα νησιά και άλλοτε διακόπτοντάς την, δημιουργώντας συνεχώς νέες συνθήκες».
Και Homo sapiens
Για τις επόμενες ιστορικές φάσεις, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης λέει:
«Η παρουσία προϊστορικών κοινοτήτων συνεχίζεται και στην επόμενη περίοδο, την Ανώτερη Παλαιολιθική εποχή, όταν πλέον ο άνθρωπος του Νεάντερταλ έχει εξαφανιστεί και στην Ευρώπη ζουν μόνο ομάδες ανατομικά και βιολογικά σύγχρονων ανθρώπων, των Homo sapiens, που εξακολουθούν να μετακινούνται εποχικά, να κυνηγούν και να συλλέγουν την τροφή τους.
Με το τέλος της Εποχής των Παγετώνων και το πέρασμα στο Ολόκαινο, από το 10000 π.Χ. περίπου μέχρι τη γεωλογική εποχή που διανύουμε και σήμερα, το κλίμα γίνεται λιγότερο ψυχρό και ξηρό, λιώνουν οι πάγοι, διοχετεύεται νερό στους ωκεανούς και ανεβαίνει η στάθμη της θάλασσας, μετατρέποντας τα παράκτια τοπία του Πλειστοκαίνου σε υποθαλάσσια τοπία.» [...]«Τότε περίπου παίρνει τη σημερινή του μορφή το νησιωτικό σύμπλεγμα. Αυτό που βλέπουμε σήμερα, πολλά μικρότερα ή μεγαλύτερα νησιά απλωμένα στο γαλάζιο του Ιονίου, δεν είναι τίποτε άλλο από τα σπαράγματα του Πλειστοκαινικού τοπίου, τα ψηλότερα σημεία που δεν κάλυψε η θάλασσα στο τελευταίο μεγάλο ανέβασμα της στάθμης της».
Τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν την παρουσία των ανθρώπων ήδη από τις πρώτες χιλιετίες του Ολόκαινου, τη λεγόμενη Μεσολιθική εποχή και με μικρές ασυνέχειες ενδιάμεσα καλύπτουν αρκετές χιλιετίες, από τη Νεολιθική εποχή μέχρι τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους.
Μυκηναϊκά αρχαία

Το Μεγανήσι, όμως, δεν έκρυβε μόνο αρχαιολογικούς θησαυρούς της Εποχής του Λίθου, αλλά και έναν πλούτο καταλοίπων της Εποχής του Χαλκού, πρώιμης, μέσης και ύστερης. Η προφορική παράδοση του τόπου που τον θεωρεί κομβικό σημείο του χάρτη του μυκηναϊκού κόσμου φαίνεται πως επαληθεύεται από τα πολύ σημαντικά ταφικά και οικιστικά κατάλοιπα που αποτελούν ήδη αντικείμενο συστηματικής μελέτης της ΛΣΤ΄ΕΠΚΑ.Παράλληλα, με την αμιγώς αρχαιολογική έρευνα, ομάδα γεωλόγων διερεύνησε τη γεωλογική ιστορία και τη γεωμορφολογία των νησιών. Εμφαση δόθηκε, επίσης, στη μελέτη της βιοποικιλότητας των νησιών, με καταγραφή της νησιωτικής χλωρίδας και πανίδας. Καταγράφηκαν μια πληθώρα διαφορετικών βιοτόπων και σημαντικά είδη ασπονδύλων, ερπετών, πουλιών και χερσαίων, αλλά και θαλάσσιων θηλαστικών, εκ των οποίων αρκετά χρήζουν προστασίας.
Το Μεγανήσι τα τελευταία δέκα χρόνια παρουσιάζει έντονες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές που σχετίζονται με τον τρόπο που η τοπική κοινωνία αντλεί οικονομικούς πόρους με τη δυναμική είσοδό της στη σφαίρα της τουριστικής οικονομίας. Η ολιστική αυτή προσέγγιση στην ιστορία του Μεγανησίου είναι βέβαιο πως θα αποτελέσει το εφαλτήριο για νέες και πιο εξειδικευμένες επιστημονικές πρωτοβουλίες και δράσεις στην περιοχή με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη και αιχμή του δόρατος το περιβάλλον και τον πολιτισμό.

 Ελευθεροτυπία ( Παναγιώτης Γεωργούδης),

Read more »

Ναύκρατη και Αμάρνα στο διαδίκτυο

Στο διαδίκτυο πρόκειται να βρίσκονται σύντομα 13.000 αρχαιότητες από την αρχαία ελληνική εμπορική αποικία της Ναύκρατης στην Αίγυπτο. Πρόκειται για μέρος των ευρημάτων του μεγάλου Βρετανού αρχαιολόγου Σερ Γουίλιαμ Μάθιου Φλάιντερς Πίτρι, τα οποία είχαν μεταφερθεί στη Μ. Βρετανία και στεγάζονται σε διάφορα μουσεία.

Όταν ο Πίτρι έφτασε στην Αίγυπτο το 1883, δεν φανταζόταν ότι σύντομα θα θεωρούνταν ο "πατέρας"  της βρετανικής Αιγυπτιολογίας αλλά και ένας από τους πιο εμβληματικούς αρχαιολόγους. Η δραστηριότητά του εκεί υπήρξε πολυσχιδής: ερεύνησε δεκάδες αρχαίες θέσεις, μερικές από τις οποίες για πρώτη φορά και ανέπτυξε μια μεθοδολογία χωρίς προηγούμενο για την τότε εποχή - ανάμεσά τους και τη Ναύκρατη. Δεν έφυγε όμως και με άδεια χέρια! Σύμφωνα με τον τότε νόμο, οι χρηματοδότες μιας ανασκαφής είχαν τα πλήρη δικαιώματα στα μισά από τα ευρήματα σε αυτήν. Έτσι, ο Πίτρι γύρισε στην πατρίδα του γεμάτος αιγυπτιακά αντικείμενα, τα οποία παραλήφθησαν από τους χρηματοδότες: την Εταιρεία (τότε Κληροδότημα) της Εξερεύνησης της Αιγύπτου και διάφορα μουσεία, ανάμεσά τους το Βρετανικό και το Παγκόσμιο (σήμερα) Μουσείο του Λίβερπουλ.
Σήμερα, που τα μουσεία έχουν περάσει στην ψηφιακή εποχή, τα ευρήματα του Πίτρι ήταν από τα πρώτα που  πέρασαν τις πύλες του κυβερνοχώρου. Η αρχή έγινε εδώ και χρόνια με την υποδειγματική ψηφιοποίηση της συλλογής του Μουσείου Πίτρι ( τμήμα του SOAS στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, όπου ο Πίτρι κατέλαβε την πρώτη έδρα Αιγυπτιολογίας). Τώρα είναι η σειρά του Βρετανικού Μουσείου να διαθέσει στο παγκόσμιο κοινό τα ευρήματα του μεγάλου αρχαιολόγου που έχει στη δικαιοδοσία του.
Έτσι, σε συνεργασία με το Μουσείο του Λίβερπουλ, 13.000 αντικείμενα που βρήκε ο Πίτρι στη Ναύκρατη περνούν στη δικτυακή βάση δεδομένων του Βρετανικού Μουσείου. Ανάμεσά τους είναι διακοσμημένη ελληνική κεραμική, ελληνκυπριακοί και φοινικικοί αμφορείς, γλυπτά από λίθο, ειδώλια από τερακόττα, σκαραβαίοι από φαγεντιανή, φυλακτά, νομίσματα, αγγεία από αλάβαστρο, κοσμήματα κ.α.Σύμφωνα με τον επιμελητή Ντέιβιντ Χόγκαρθ, η πλήρης άποψη των αντικειμένων θα δώσει νέα οπτική στους επιστήμονες και το κοινό για το χαρακτήρα της σημαντικής αυτής πόλης, που αν και σημείο αναφοράς για τις διαπολιτισμικές επαφές στην αρχαιότητα, παραμένει σχετικά άγνωστη.
Εκτός από τα αντικείμενα της Ναύκρατης όμως, και μια άλλη αρχαία πόλη θα κυριαρχήσει στο διαδίκτυο. Πρόκειται για την Τελλ ελ Αμάρνα, την πόλη του αιρετικού φαραώ Ακενατόν, που εγκαταλείφθηκε σύντομα μετά το θάνατό του και αποτέλεσε όαση για τους αρχαιολόγους που την επισκέφτηκαν και τη μελέτησαν. Έτσι, 16.000 αντικείμενα από εκεί, μεταξύ τους και ένα διάσημο ομοίωμα βατράχου, θα βρίσκονται σύντομα στον κυβερνοχώρο!


(Ahram.org.)

Read more »

400 πηγάδια στην αρχαία Αγορά

Δεν ήταν μονάχα ο Οδυσσέας πολυμήχανος. Οι πρόγονοί μας φημίζονταν, γενικά, για την εφευρετικότητά τους. Ιδίως όσοι κατοικούσαν στη "λεπτόγεω Αττική", έκαναν τα πάντα, προκειμένου να έχουν επάρκεια στο αναντικατάστατο αγαθό. "Κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους δεν υπήρχε πόλη ελληνική χωρίς να διαθέτει πλήρες υδραγωγείο, δίκτυο διανομής και κρήνη", σημειώνει η Εφη Λυγκούρη, που έχει μελετήσει το υδροδοτικό σύστημα της Αττικής. Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις στην περιοχή "οδήγησαν τους κατοίκους στην εξαντλητική αξιοποίηση όλων των υδάτινων πόρων".

Καθώς τα ποτάμια ήταν έξω από τον πολεοδομικό τους ιστό, οι αρχαίοι Αθηναίοι "ίδρυσαν τα γυμνάσιά τους έξω και μακριά από την πόλη. Ο λόγος φαίνεται πως ήταν η εξασφάλιση του νερού, που ήταν αναγκαίο για το λούσιμο των νέων που γυμνάζονταν σε αυτά". Το γυμνάσιο της Ακαδημίας ιδρύθηκε κοντά στον Κηφισό, του Λυκείου και του Κυνοσάργους δίπλα στον Ιλισό.

Με δεξαμενές αλλά και υδραγωγεία, οι κάτοικοι της Αττικής έκαναν τα πάντα, προκειμένου να μην τους λείψει το πολυτιμότερο αγαθό

Τα πιο σημαντικά υδραγωγεία υπήρξαν έργα τυράννων, παρατηρεί η αρχαιολόγος. Ο Πεισίστρατος ίδρυσε την Πεισιστράτεια Εννεάκρουνο με το αντίστοιχο υδραγωγείο στην Αθήνα. "Σύγχρονος με το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο είναι και ο μεγάλος συλλεκτήριος αγωγός ομβρίων, ο οποίος διασχίζει την αθηναική Αγορά από την περιοχή της Θόλου έως βόρεια τον Ηριδανό" συνεχίζει. "Η κατασκευή του ήταν απαραίτητη για την αποστράγγιση της περιοχής της Αγοράς από τα νερά των βροχών και για την αποχέτευση των δημοσίων κτιρίων και των ιδιωτικών οικιών. Εκτός από έργα υδροδότησης και αποχέτευσης οι Αθηναίοι προχώρησαν και σε έργα εγγειοβελτικά για την αποστράγγιση της ευρύτερης περιοχής του Κεραμεικού". Είχαν, δηλαδή, σπουδαία τεχνογνωσία.

Στην αρχή μέσα στις κατοικίες υπήρχαν πηγάδια σκαμμένα στον φυσικό βράχο. Μονάχα στην Αρχαία Αγορά έχουν ανασκαφεί περί τα 400. Νόμοι, από την εποχή του Σόλωνα ήδη, "προέβλεπαν το βάθος της εκσκαφής και την απόσταση αλλήλων". Αργότερα, η άντληση νερού σταματά έπειτα από πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και χρησιμοποιούνται δεξαμενές. Φαίνεται πως οι αρχαίοι έδιναν, πάντως, του αγγέλου τους νερό. Διέθεταν όσο χρειαζόταν στα ιερά τους και στα άλση των ιερών.

• Ο των κρηνών επιμελητής 
  Για την αυστηρή τήρηση των νόμων σχετικά με τα πηγάδια και τις κρήνες, προβλεπόταν η σύσταση ειδικής επιτροπής με επικεφαλής τον μοναδικό αιρετό άρχοντα που αποκαλούνταν ο των κρηνών επιμελητής.

Αγγελική Κώττη (ethnos.gr)

Read more »

Φιλοσοφία: Θέτουμε θέμα Παρμενίδη

Στις αρχές του 6^ου π.Χ. αιώνα ο Θαλής ορίζει ως αρχή της ζωής το «νερό» με την έννοια του υγρού στοιχείου.

Ο Αναξίμανδρος που ακολουθεί, ως πιο μεταφυσικός, ορίζει ως βασική ουσία της φύσης το «άπειρο». Η λέξη «άπειρο» αποτελούμενη από το στερητικό α + πείρα, παραπέμπει στο απροσδιόριστο, το απεριόριστο που στερείται πείρας.

Η μεταφυσική υφή της σκέψης του Αναξίμανδρου, επηρεασμένη από τους Ορφιστές (συμπαντικό ωόν ή μέγα ον – Φάνης – φαινόμενος κόσμος) θεωρεί ότι το πρωτογενές Ον συνάδει με τη δημιουργία του κόσμου μας, αποζητώντας εξ αυτής την εμπειρία.

Ο Αναξιμένης, εκλαϊκευτής της ουσίας του Αναξίμανδρου, ορίζει τη φύση του απείρου όντος με χροιά αιθέρα, ενός λεπτότατου, δηλαδή, πρωτογενούς «αέρα».

Ο Πυθαγόρας, επηρεασμένος από τη φοινικική καταγωγή και τα κεφαλονήτικα γονίδιά του (καθόσον η Σάμος ήταν αποικία της Σάμης της Κεφαλονιάς), κάνοντας ένα μαθηματικό συγκερασμό, ορίζει το ον με στοιχεία ανθρωποκεντρικά ως Άπο-όλων Θεό, τέκτονα και γεωμέτρη.

Ο Ηράκλειτος που δεν τα «μασάει» αυτά, επηρεασμένος ίσως από τον Ξενοφάνη που γκρεμίζει ανθρώπους και θεούς από τους θώκους τους, ορίζει το ον ως «βασιλέα παίδα παίζοντα πεσσούς», κοινώς, ως ον που βασιλεύει παίζοντας με ζάρια σαν παιδί, χωρίς να ξέρει πού τα ρίχνει. Θεωρεί ότι στη φύση, η πείρα, που προέρχεται εκ της βιωματικής πυράς, γίνεται πραγματικότητα με μετακυλούμενα στοιχεία, όπου η έρις των ανόμοιων δημιουργεί ενώ η ειρήνη των όμοιων θανατώνει. Στο ύψιστο σκαλί βρίσκεται το ευγενές (πνευματικό) πυρ, μια θερμική δηλαδή ενέργεια, όπου περατούμενη ως ύδωρ και ανακυκλώμενη προσδίδει στο ον την εμπειρία.

Μέχρι εδώ, όλα είναι μια συνεπής αιρετική ενότητα, το πρόβλημα όμως που ενέσκηψε ήταν η διάσταση του Ηράκλειτου με τον Πυθαγόρα. ...
Η φύση κατά τον Πυθαγόρα ακολουθεί νόμους με σκοπό και αριθμητικές αναλογίες, ενώ η φύση κατά τον Ηράκλειτο είναι νόμοι χωρίς σκοπό με κρυμμένες αρμονίες.

Ο Παρμενίδης έρχεται να κλείσει αυτό το δυισμό, θεωρώντας ότι υπάρχουν δυο εκφάνσεις του «αιθέριου πυρ της φλόγας», το φαινόμενο και η ουσία. Το φαινόμενο παρουσιάζει κίνηση, μεταβλητότητα, η ερμηνεία του εξαρτάται από τη θέση του παρατηρητή και τη μεταβολή του χρόνου, ενώ το «είναι» παραμένει ως ουσία συμπαγές και σταθερό. Επομένως, στο φαινομενικό κόσμο υπάρχει κίνηση, στην ουσία του όντως ουδέν κινείται. Κατά τον τρόπο αυτό ορίζει το προ του φωτός ενυπάρχον ον (εόν) ως άναρχο, άπαυστο, αγέννητο, σφαιρικό, συμπαγές και σταθερό, όπου η πρωτογενής δομή του δεν βρίσκεται στο ανθρώπινο μυαλό, αλλά στο βάθος της καρδιάς μας.

Εδώ κλείνει η πρώτη φάση της φιλοσοφίας και ξεκινά η δεύτερη.

Ο Παρμενίδης είχε 4 μαθητές, σημαντικούς φιλόσοφους όπως εξελίχτηκαν κατόπιν, τον Μέλισσο ο οποίος άνοιξε σχολή στην πατρίδα του τη Σάμο, τον Λεύκιππο ο οποίος άνοιξε σχολή στα Άβδηρα, τον Εμπεδοκλή ο οποίος περιδιάβαινε την Ιταλία και τον νεαρό συντοπίτη του Ζήνωνα τον Ελεάτη (για να τον ξεχωρίζουμε από τον Ζήνωνα τον Κιτιαία, ηγέτη αργότερα της στωικής σχολής των Αθηνών) ο οποίος παρέμεινε ο πιο πιστός συνεπής μαθητής του.

Ο Μέλισσος, για να γίνει κατανοητό το παρμενιδικό ον και ειδικά το ακίνητο του, το βάζει να δονείται. Ο μετά από 2-3 γενεές, ο συντοπίτης του Αρίσταρχος το θέτει ως ήλιο στο κέντρο του συστήματος που βρίσκεται η γη, παράγοντας μικροσωματίδια φωτός, που μέσω αυτών μετρά την παράλλαξη, γινόμενος έτσι ο Αρίσταρχος των φωτονίων και εισηγητής της ηλιοκεντρικής θεωρίας.

Ο Λεύκιππος, από άλλη μεριά, διδάσκει τη φύση μέσα από τον λεγόμενο «εοικότα διάκοσμο» του Παρμενίδη, θέτοντας ως αρχή μια ιδιότητα του όντος, το αδιάσπαστο ή «άτμητο». Ο Δημόκριτος που συνεχίζει με το έργο του «μικρός και μέγας διάκοσμος» εισάγει το άτμητο αυτό, που απεμπολεί την φωτεινή μορφή του, στον κενό χώρο, και η δημιουργία της ατομικής θεωρίας είναι πλέον γεγονός.

Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, έχει συμβεί τροποποίηση της δομικής αρχής του Παρμενίδη, που οδηγεί, όπως οδήγησε ο άρρητος αριθμός το σύστημα του Πυθαγόρα, σε διαρκώς μεγαλύτερη εκτροπή του στόχου και αποτελέσματος. Το ον του Ελεάτη απο υλικο-πνευματικό, μια που βρίσκεται πριν τη «βήσα οδό» που παραπέμπει στην προ της κβαντικής πύλης υπόστασή του (πριν γίνει χρόνος-βούληση και λόγος) χάνει τη χροιά του και επέρχεται κατά τον τρόπο αυτό για πρώτη φορά η ουσιώδης διάσταση φιλοσοφίας και θρησκείας, όπου οι ιδιότητες του απανταχού παρόντος όντος αρχίζουν να κατανέμονται ανάλογα. Το σφαιρικό και άτμητο υλιστικό στοιχείο του το παίρνει ως αρχή η επιστήμη και την πνευματική του υπόσταση η θρησκεία, επιφέροντας έτσι ένα δυισμό πνεύματος και ύλης που δεν συγκεράστηκε ακόμη.

Περάσαμε όμως στην εποχή των Αθηνών, όπου δυο άνθρωποι αναλαμβάνουν την αναβάθμιση του μυαλού των κατοίκων της κοιμισμένης πολιτείας. Αυτοί είναι ο Περικλής και αμέσως κατόπιν, ο Σωκράτης. Μαθητές του Ζήνωνα και οι δυο, ίσως και Παρμενίδη, ο πρώτος ήταν κοντά στα 40 και ο δεύτερος περί τα 16, όταν οι δυο αυτοί φιλόσοφοι είχαν έλθει στην πόλη τους. Οι ανήσυχοι Αθηναίοι γίνονται οι μπροστάρηδες της αναβάθμισης των μυαλών της πόλης τους, με μια διαφορετική κατεύθυνση και μεθόδευση ο καθένας, προσπαθώντας συγχρόνως να αποφύγουν τον κέρβερο φύλακα των κοιμώμενων, το νόμο του Διοπείθη.

Ο νόμος του Διοπείθη, που συνέτεινε στη στασιμότητα των νόων της Αθήνας, είναι μέχρι και θανατηφόρος. Αυτός, λέει: «να καταγγέλλονται όσοι δεν πιστεύουν τους θεούς και διδάσκουν θεωρίες για τα ουράνια φαινόμενα». Ο Περικλής μόλις και με τα βίας καταφέρνει να σώσει τους, ομολογουμένως προσεκτικούς στις εκφράσεις τους, Αναξαγόρα και Πρωταγόρα. Ο Σωκράτης, παρότι σιωπά, δεν καταφέρνει να αποφύγει με τις τσιμπιές που ρίχνει ως αλογόμυγα στα καπούλια του κοιμισμένου άλογου της πολιτείας, την καταδίκη του σε θάνατο. Η τελευταία φράση του: «χρωστάμε στον Ασκληπιό ένα κόκορα μη το αμελήσεις» που σημαίνει «πάω να πιω το φαρμάκι μου να γίνω καλά, γλυτώνοντας απο το απέραντο της ζήσης μου φρενοκομείο» είναι ενδεικτική του κλίματος που υπήρχε στην πόλη του.

Οι Πλάτων και Αριστοτέλης, που ακολουθούν χρονολογικά, αποδεικνύονται πολυγραφότατοι μεν σε κείμενα, αλλά στην ουσία σε σχέση με τους προσωκρατικούς σαφώς υποδεέστεροι, εκτρέποντας τη φιλοσοφία από την άδολη προσωκρατική - φυσικοκεντρική κατεύθυνση σε δόλια μετασωκρατική - ανθρωποκεντρική πορεία, σεβόμενοι μεν και αποδεχόμενοι, όπου καταλαβαίνουν, διάσπαρτα τον Παρμενίδη. Και πράγματι δεν τον καταλαβαίνουν πολύ. Ο πρώτος, ο Πλάτων, θέτει το Ον μακράν της καρδιάς του ανθρώπου, στο «επέκεινα», επιφέροντας έναν ιδεαλισμό «κάστας» με νόημα μεταφυσικό, ενώ ο δεύτερος, ο Αριστοτέλης, παρότι αποδέχεται τον ορθολογισμό του Παρμενίδη, απορρίπτει το αποτέλεσμα εάν δεν συνάδει με την πρακτικό συμφέρον. Η προσωκρατική φιλοσοφία είναι πια πολύ μακρά. Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης μπορούν να θεωρηθούν από μια σκοπιά ως ο σταυρός και η ταφόπλακα του αλυσοδεμένου πια, ταγμένου να κοιτά σκιές, ανθρώπου. Η φιλοσοφία κατ’ εμέ προδόθηκε από τους θεωρούμενους σήμερα «μέγιστους» συντελεστές της.

Για να συμβεί η αναβάθμισή της, πρέπει να υπάρξει πρώτα μια αποκαθήλωση των υπαρχόντων θεωρήσεων-θεσμών, όπως συνέβη όταν οι πρώτοι Ίωνες άρχισαν να μη δέχονται τα σωθικά τους. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος, έλεγαν, χρειάζονται ραβδίσματα και αποβολή από τους αγώνες, διότι έθεσαν ως ιδιότητες των θεών τις μιαρές συνήθειες των ανθρώπων. Έτσι και τώρα, θα πρέπει πιστεύω να λεχθεί ότι ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης πρέπει να επαναπροσδιοριστούν, διότι έθεσαν ως ιδιότητες των ανθρώπων, τις μιαρές συνήθειες των ανθρώπων.

Σωτήρης Γλυκοφρύδης

Read more »

Βλάχικος γάμος: τα «Ανθεστήρια» της Θήβας

Με την αποκάλυψη (από το τετράδιο του Χρ. Λιόκη) του στοιχείου αυτού του διαγωνισμού (σατυρικών παραστάσεων - βράβευσης) και την ωραία περιγραφή της σκηνής «του πεθαμένου»¹⁵ μπορούμε να υποστηρίζουμε πώς ό Βλάχικος Γάμος όπως γιορταζόταν και πριν από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, έχει τα ίδια βασικά - τελετουργικά στοιχεία της Αθηναϊκής γιορτής των ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ.
Τα στοιχεία αυτά του **Βλάχικου Γάμου της Θήβας είναι:**
Α) Ο διαγωνισμός των σατυρικών αρμάτων της γιορτής (πού χαρακτηριστικό έχει την ασταμάτητη οινοποσία και την συμμετοχή όλου του λαϊκού στοιχείου, των δύο φύλλων αλλά και των μικρών παιδιών πού, ντυμένα βλαχόπουλα, παίζουν ξεχωριστό ρόλο).

Β) Οι εκδηλώσεις γύρω από την είσοδο της πομπής από την εξοχική καταπράσινη περιοχή, της αρχαίας πηγής της Δίρκης¹⁶, σημερινή Αγιατριάδα) στο κέντρο της πόλης, για να μεταφέρει την χαρούμενη είδηση του ερχομού της Ανοιξης,
Γ) Ο ποιμενικός Γάμος του Βλάχου (Γαμπρού) και οι συμβολικές, και ταυτόχρονα σατυρικές, εκδηλώσεις πριν και μετά την πραγματοποίηση του, Δ) Ο παραστατικός χορός του πεθαμένου (με τον οποίο ουσιαστικά κλείνει η όλη εκδήλωση) και τονίζει την πίστη πώς σε τέτοιες λαϊκές γιορτές πρέπει «να καλούνται, για να συμμετέχουν και οι νεκροί της κοινότητας…».
Τα αντίστοιχα στοιχεία της Διονυσιακής γιορτής των Ανθεστηρίων της αρχαίας Αθήνας (πού ήταν και αυτή γιορτή τριήμερη, με πλούσια συμμετοχή και των παιδιών) από τις πιο παληές του Διόνυσου, και έφερνε τον θεό σε σχέση με την πρώϊμη Άνοιξη (μια και γινόταν κάθε χρόνο τον μήνα Ανθεστηρίωνα, πού συνέπιπτε με το τέλος Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου), είναι:
Α) Το άνοιγμα των πιθαριών και ή δοκιμή του νέου κρασιού (πού μεταβαλλόταν σε γενική οινοποσία) όπου γίνονταν διαγωνισμοί και δίνονταν βραβεία σε εκείνον πού, καθώς λέει ό Αριστοφάνης, άδειαζε τα πιο πολλά κανάτια, και ακολουθούσαν ειρωνικά πειράγματα και «βωμολοχίαι» προς τους διαβάτες-θεατές, «αι εξ αμάξης λοιδωρίαι».

Β) Η πομπική είσοδος, στην πόλη, του Διόνυσου, πάνω σε άρμα, παρέα με τους «δαίμονες» της ακολουθίας του (Σάτυρους, Πάνα, Σιληνούς),
Γ) Ο Ιερός Γάμος του Θεού με την γυναίκα του άρχοντα, «εις το εν λίμναις βουκολείον», κοντά στο σημερινό Ιλισό, στη νότια πλευρά της Ακρόπολης, πού συμβόλιζε την ευώδοση της βλάστησης και της γονιμότητας γενικώτερα και Δ) Η εκδήλωση - αφιέρωμα στους νεκρούς και στον χθόνιο (ψυχοπομπό) Ερμή, όπου οι Αρχαίοι Έλληνες ανανεώνανε την πίστη πως όλες τις μέρες της γιορτής, βρίσκονταν, αόρατες ανάμεσα στους ζωντανούς, οι ψυχές των νεκρών.
Με την παράθεση αυτή των πιο βασικών τελετουργικών στοιχείων της γιορτής του Βλάχικου Γάμου της Θήβας και των Ανθεστηρίων της αρχαίας Αθήνας βεβαιώνονται οι ομοιότητες των δύο εκδηλώσεων.

15. Χορός του Πεθαμένου: Μετά τον Γάμο, σε ένα σημείο, στη μέση του χορού, στρώνουν μια βλάχικη κάπα και ξαπλώνουν ένα «πεθαμένο» Βλάχο. Τοποθετούν πάνω από το κεφάλι του καρέκλα ανάποδα και ανάβουν τέσσερα κεριά. Τέσσερις βλάχοι σκυμμένοι σταυροκοποιοϋνται και οι άλλοι χορεύουν γύρω και κάθε τόσο σκύβουν και φιλούν το «νεκρό» παληκάρι. Την «ανάσταση» του την υποδέχονται με φιλιά και πυροβολισμούς.

16. Ή πρώτη στροφή του ΧΟΡΟΥ στο έργο του Ευριπίδη «ΒΑΚΧΑΙ», την στιγμή πού ό Διόνυσος οδηγείται στη φυλακή —αιχμάλωτος του Πενθέα— αρχίσει με αναφορά στη Δίρχη (τη «παγκόσμια» αυτή πηγή).

ΧΟΡΟΣ:

Του Αχελώου θυγατέρα, Δίρκη, αγνή παρθένα εσύ, πού είχες μέσα στα νερά σου το παιδί του Δία δεχτή, σαν τον πήρεν από μέσα άπ' την αθάνατη φωτιά στο μηρί του να το κρύψει ανακράζοντας αυτά: «Κρύψου εδώ, Διθύραμβε μου, μες σε μήτρα αρσενική και στη Θήβα θα σε φέρω να σε λένε Βάκχο εκεί.

(Από την ίδια μετάφραση Σφυρόερα)

Από το βιβλίο Γ. Κατσιμπάρδη: "Βλάχοι και Βάκχοι στη Θήβα" σ. 24-28

Read more »

Μυστικά περάσματα

ΤΟ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΡΕΙΛΕΡ ΤΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΜΑΣ ΣΤΟ CHANNEL 9, ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ 20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2011 ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΠΕΜΠΤΗ.ΣΕ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ CHANNEL 9 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ LIVESTREAM TOY CHANNEL 9,ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.

(EMAIL)

Read more »