400 πηγάδια στην αρχαία Αγορά

Δεν ήταν μονάχα ο Οδυσσέας πολυμήχανος. Οι πρόγονοί μας φημίζονταν, γενικά, για την εφευρετικότητά τους. Ιδίως όσοι κατοικούσαν στη "λεπτόγεω Αττική", έκαναν τα πάντα, προκειμένου να έχουν επάρκεια στο αναντικατάστατο αγαθό. "Κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους δεν υπήρχε πόλη ελληνική χωρίς να διαθέτει πλήρες υδραγωγείο, δίκτυο διανομής και κρήνη", σημειώνει η Εφη Λυγκούρη, που έχει μελετήσει το υδροδοτικό σύστημα της Αττικής. Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις στην περιοχή "οδήγησαν τους κατοίκους στην εξαντλητική αξιοποίηση όλων των υδάτινων πόρων".

Καθώς τα ποτάμια ήταν έξω από τον πολεοδομικό τους ιστό, οι αρχαίοι Αθηναίοι "ίδρυσαν τα γυμνάσιά τους έξω και μακριά από την πόλη. Ο λόγος φαίνεται πως ήταν η εξασφάλιση του νερού, που ήταν αναγκαίο για το λούσιμο των νέων που γυμνάζονταν σε αυτά". Το γυμνάσιο της Ακαδημίας ιδρύθηκε κοντά στον Κηφισό, του Λυκείου και του Κυνοσάργους δίπλα στον Ιλισό.

Με δεξαμενές αλλά και υδραγωγεία, οι κάτοικοι της Αττικής έκαναν τα πάντα, προκειμένου να μην τους λείψει το πολυτιμότερο αγαθό

Τα πιο σημαντικά υδραγωγεία υπήρξαν έργα τυράννων, παρατηρεί η αρχαιολόγος. Ο Πεισίστρατος ίδρυσε την Πεισιστράτεια Εννεάκρουνο με το αντίστοιχο υδραγωγείο στην Αθήνα. "Σύγχρονος με το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο είναι και ο μεγάλος συλλεκτήριος αγωγός ομβρίων, ο οποίος διασχίζει την αθηναική Αγορά από την περιοχή της Θόλου έως βόρεια τον Ηριδανό" συνεχίζει. "Η κατασκευή του ήταν απαραίτητη για την αποστράγγιση της περιοχής της Αγοράς από τα νερά των βροχών και για την αποχέτευση των δημοσίων κτιρίων και των ιδιωτικών οικιών. Εκτός από έργα υδροδότησης και αποχέτευσης οι Αθηναίοι προχώρησαν και σε έργα εγγειοβελτικά για την αποστράγγιση της ευρύτερης περιοχής του Κεραμεικού". Είχαν, δηλαδή, σπουδαία τεχνογνωσία.

Στην αρχή μέσα στις κατοικίες υπήρχαν πηγάδια σκαμμένα στον φυσικό βράχο. Μονάχα στην Αρχαία Αγορά έχουν ανασκαφεί περί τα 400. Νόμοι, από την εποχή του Σόλωνα ήδη, "προέβλεπαν το βάθος της εκσκαφής και την απόσταση αλλήλων". Αργότερα, η άντληση νερού σταματά έπειτα από πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και χρησιμοποιούνται δεξαμενές. Φαίνεται πως οι αρχαίοι έδιναν, πάντως, του αγγέλου τους νερό. Διέθεταν όσο χρειαζόταν στα ιερά τους και στα άλση των ιερών.

• Ο των κρηνών επιμελητής 
  Για την αυστηρή τήρηση των νόμων σχετικά με τα πηγάδια και τις κρήνες, προβλεπόταν η σύσταση ειδικής επιτροπής με επικεφαλής τον μοναδικό αιρετό άρχοντα που αποκαλούνταν ο των κρηνών επιμελητής.

Αγγελική Κώττη (ethnos.gr)