Απότμημα γραπτού επιτύμβιου πίνακα

Υλικό: Πηλός
Προέλευση: Από τάφο στα Σπάτα Αττικής.
Δωρεά οικογενείας Βλαστού-Σερπιέρη.
Ύψος: 0,37μ. Αρ. ευρ.: ΣΒ 512
Χώρος έκθεσης: Αίθουσα 60, προθήκη 8, αρ. 4

Το θραύσμα προέρχεται από ορθογώνιο πίνακα για διακόσμηση τάφου. Εικονίζονται δύο ιματιοφόροι άνδρες βαδίζοντας προς τα δεξιά. Ο πλήρως σωζόμενος υψώνει το δεξί χέρι και ανοίγει έντονα το στόμα. Κρίνοντας από ανάλογα, ακέραια έργα, εικάζεται ότι η σύνθεση παρουσίαζε «χορό» ανδρών, οι οποίοι αποχαιρετούν με θρήνο νεκρό (πρόθεση). Με ελάχιστη και άνετη χάραξη αποδίδονται ανατομικές λεπτομέρειες και τα ενδύματα.

Το έργο αποδίδεται στον αγγειογράφο, και πιθανότατα και αγγειοπλάστη, Λυδό, ο οποίος μαζί με τον Άμασι και τον Εξηκία συνιστούν την τριάδα των σπουδαιότερων τεχνιτών του αττικού μελανόμορφου ρυθμού. Η υπογραφή του «ο Λυδός» σε ένα λέβητα και έναν αμφορέα υπαινίσσεται πιθανώς ξένο από τη Λυδία, μέτοικο ή δούλο, ο οποίος μαθήτευσε και παρήγε σύμφωνα με την αττική παράδοση. Έδρασε την περίοδο πριν από 560 έως περίπου το 535 π.Χ. Είχε πολλούς μαθητές στο εργαστήριό του και άσκησε επιρροή και πέραν της Αττικής. Ζωγράφισε θέματα σχετικά με τα νεκρικά έθιμα και σε αγγεία διαφόρων σχημάτων. Παρά την αποσπασματική διατήρηση, το έργο αποτελεί σπουδαία μαρτυρία για τα χαμένα έργα της μνημειακής ζωγραφικής των αρχαϊκών χρόνων. Η επίπεδη επιφάνειά του και το ύψος των μορφών, το οποίο υπερβαίνει εκείνων στα αγγεία, παραπέμπει στον τρόπο εικαστικής διαχείρισης και απόδοσης παραστάσεων σε μεγάλη κλίμακα.

Στο τετράδιο αγορών του συλλέκτη Μιχαήλ Βλαστού αναφέρεται ότι τα θραύσματα του ταφικού πίνακα του Λυδού από τα Σπάτα αγοράστηκαν την 11η Σεπτεμβρίου του 1934 από τον αρχαιοπώλη Θεόδωρο Γιαννόπουλο αντί 4.483 δραχμών.

Βιβλιογραφία: Μ. Τιβέριος, Ο Λυδός και το έργο του. Συμβολή στην έρευνα της αττικής μελανόμορφης αγγειογραφίας, Δημοσιεύματα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ. 23, Αθήνα 1976.

(namuseum.gr)

Read more »

Ακρόπολη Πανοπέως

Η Πανόπεια ήταν αρχαία πόλη της Φωκίδος. Από την Πανόπεια περνούσε ο δρόμος που οδηγούσε στους Δελφούς γιατί πίστευαν ότι από εκεί είχε περάσει ο Απόλλωνας όταν κατευθυνόταν προς την πόλη των Δελφών. Σύμφωνα με την παράδοση είχε κτιστεί από το μυθικό ήρωα Πανωπέα Η πόλη ήταν γνωστή από τα χρόνια του Ομήρου (Ιλ. Β 517) ο οποίος αναφέρει το Σχέδιο, έναν από τους δύο αρχηγούς των Φωκέων στην εκστρατεία της Τροίας, ως ηγεμόνα πολλών ανδρών, με έδρα του ''εν κλειτώ Πανοπήι'', και τον Επειό (Ιλ. Ψ 665, Οδ θ 493) επιδέξιο τεχνίτη του Δούρειου Ίππου. Τον 4ο και τον 3ο αι. π.Χ. η πόλη βρισκόταν σε περίοδο ακμής. 

Ο αρχαίος Πανοπέας παρουσιάζει ίχνη κατοίκησης από το 18ο αι. π.Χ. Στα μυκηναϊκά χρόνια (14ος-11ος αι. π.Χ.) διέθετε ισχυρή κυκλώπεια οχύρωση, λείψανα της οποίας σώζονται στη νότια κλιτύ του λόφου της ακρόπολης. Το 346 π.Χ. η πόλη καταστράφηκε από το μακεδονικό στρατό του Φιλίππου Β΄ γι' αυτό και τειχίστηκε με ισχυρό οχυρωματικό περίβολο λίγο πριν την τελική αναμέτρηση με τους Μακεδόνες στη Χαιρώνεια στα 338 π.Χ. Είναι βέβαιο ότι η πόλη ήταν οχυρωμένη στα ύστερα μακεδονικά χρόνια. Εκτός από την ακρόπολη, τείχος περιέβαλλε και την πόλη του Πανοπέα που βρισκόταν στην πλαγιά του λόφου. Στα ύστερα μακεδονικά χρόνια, οι Ρωμαίοι πολεμώντας κατά του Φιλίππου Ε΄ (198 π.Χ.) είχαν καταλάβει μεταξύ των άλλων πόλεων και τον Πανοπέα που λεηλατήθηκε εκ νέου από το στρατηγό του μιθριδατικού στρατού Αρχέλαο στα 86 π.Χ. 

Την εποχή του Παυσανία είχε ήδη παρακμάσει και όπως αναφέρει ο περιηγητής την κατοικούσαν ολιγάριθμοι φτωχοί αγρότες. 

Από τον Ηρόδοτο (8,34 κπ) μαθαίνουμε ότι η πόλη καταστράφηκε το 480 π.Χ. από τον στρατό του Ξέρξη, ενώ ο Πλούταρχος (Συλλ. 16) αναφέρει ότι το 86 π.Χ. η πόλη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από τον Σύλλα. 

Το 1907 ο Γ. Σωτηριάδης ανέσκαψε στη γειτονική περιοχή κλασικούς τάφους. Το 1959 οι R. Hope Simpson - J. Lazenby περισυνέλεξαν μυκηναϊκά όστρακα (14ος-11ος αιώνας π.Χ.) από την περιοχή και επισήμαναν την ύπαρξη μυκηναϊκων κιβωτιόσχημων τάφων.

Read more »

Ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο

Ανακατασκευή του Ιερού της Αφροδίτης από τον μπαρόκ αρχιτέκτονα J . B . Fischer von Erlach (δημοσιεύτηκε το 1721)

Το ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο (σημερινά Κούκλια) οικοδομήθηκε γύρω στο 1.200 π.Χ. Το ιερό της Ύστερης Χαλκοκρατίας αποτελείται από δυο ευδιάκριτα αρχιτεκτονικά στοιχεία: ένα ανοικτό τέμενος κι ένα καλυμμένο δωμάτιο που ενώνεται μαζί του. Το τέμενος περιβαλλόταν από ένα τείχος κτισμένο από τεράστιους πελεκητούς ασβεστολιθικούς ορθοστάτες που έφταναν μέχρι 5 μ. μάκρος και 2 μ. ύψος. Αυτοί οι ορθοστάτες ορθώνονταν σε ένα αέτωμα μικρότερων, οριζόντια τοποθετημένων ασβεστολιθικών ογκόλιθων. Αυτό το τμήμα, που θαύμαζαν πολύ οι αρχαίοι ταξιδιώτες, αποτελεί σήμερα το πιο εντυπωσιακό σημείο που μπορεί κανείς ακόμα να δει στον αρχαιολογικό αυτό χώρο.

Αποψη του αρχαίου ναού της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο. Ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Η αίθουσα είναι ένα ορθογώνιο ευρύχωρο κτίσμα με διαστάσεις 23,80 x 11,50 μ. Οι βόρειοι και νότιοι τοίχοι του ήταν κτισμένοι με πελεκητές πέτρες. Στο γενικό του σχήμα το Ιερό 1 ανήκει στον πολύ διαδεδομένο τύπο του ιερού με υπαίθρια αυλή. Το μεγάλο ανοικτό τέμενος συνδυάζεται με ένα μικρότερο σκεπαστό κτίσμα που στέγαζε το άδυτο. Το σχέδιο του ιερού της Αφροδίτης ακολουθούσε ανατολικά πρότυπα, έχουν όμως εντοπιστεί στο ναό και αιγαιακά στοιχεία, όπως τα βαθμιδωτά επίκρανα, «κέρατα καθοσιώσεως» και ένας πήλινος λουτήρας. Το ιερό αυτό πέρασε στα χέρια αποίκων από το Αιγαίο οι οποίοι αναμόρφωσαν την τοπική λατρεία και της έδωσαν τα χαρακτηριστικά της θεάς Αφροδίτης, όπως εξελίχθηκε στα επόμενα χρόνια. Το ιερό αυτό συνέχισε αδιάλειπτα την λειτουργία του για μια περίοδο που ξεπερνά τα χίλια χρόνια, μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή.

Read more »

Ανακαλύφθηκε το αρχαίο τείχος της Κορίνθου!

Τα σημαντικότατα αρχαιολογικά ευρήματα βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής του αυτοκινητόδρομου «Ελευσίνας - Κορίνθου - Πύργου -Τι ανέφερε στην ηλεκτρονική εφημερίδα Korinthia news ο προϊστάμενος της ΛΖ Εφορίας Αρχαιοτήτων Κ. Κίσσας

Σημαντικά ευρήματα βγήκαν στο φως κατά τη διάρκεια εργασιών για τον νέο αυτοκινητόδρομο Ελευσίνας - Πύργου που σίγουρα αλλάζουν τον πολιτιστικό «χάρτη» της περιοχής μας. Πρόκειται για το τείχος της Αρχαίας Κορίνθου του 6ου αιώνα π.Χ.! Η ανακάλυψη αφορά μήκος 80 περίπου μέτρων και σε ύψος από 1,60 έως 3,20 μέτρα. Από τις εργασίες προέκυψαν και άλλα σημαντικά ευρήματα που χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή εποχή ως την Ελληνιστική και αποκαλύπτουν στοιχεία της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης, όπως οικισμοί και χώροι λατρείας, τάφοι, ακόμη και λατομείο και ένα εργαστήριο. Όλα αυτά στον βόρειο παράδρομο του αυτοκινητόδρομου, που ειδικά για την αξιοποίηση του τείχους θα υποστεί μικρή τροποποίηση. Το πλήθος των ευρημάτων παρουσιάστηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο όπου εγκρίθηκε η πρόταση ανάδειξης του μεγαλύτερου τμήματος του τείχους. Μυκηναϊκός οικισμός, αψιδωτά κτίρια της Πρωτογεωμετρικής και της Γεωμετρικής εποχής, χώροι όπου ασκείτο προγονολατρεία και ηρωολατρεία (Γεωμετρικοί και Αρχαϊκοί χρόνοι), ένα τεράστιο κτίριο της Ελληνιστικής εποχής (2ος π. Χ. αιώνας) που εντοπίσθηκε σε επαφή με το αρχαίο τείχος και πολλές ταφές διαφόρων ειδών μεταξύ των οποίων και τάφοι νηπίων δίνουν, όπως είπαν οι αρχαιολόγοι ανάγλυφη την εικόνα μίας ιδιαίτερα ακμαίας κοινωνίας σε μεγάλο βάθος χρόνου. Το λατομείο εξάλλου, που βρέθηκε στα βόρεια του τείχους είχε χρησιμεύσει για την οικοδόμηση του ίδιου του τείχους αλλά και κτιρίων ενώ μέσα σ΄ αυτό εντοπίσθηκε και ένα κυκλικό πηγάδι, βάθους 17,57 μέτρων και διαμέτρου 1,15 μέτρων , το οποίο όμως, φαίνεται ότι είχε εγκαταλειφθεί ήδη από τον 6ο π. Χ. αιώνα καθώς βρέθηκε γεμάτο με κεραμικά της Αρχαϊκής περιόδου, λίθους και κεραμίδες. Στην Πρωτογεωμετρική περίοδο τέλος χρονολογείται το εργαστήριο μεταλλουργίας που χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή αργύρου από μόλυβδο.

Κ. Κίσσας: Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ανακάλυψη

Σε δηλώσεις του στην ηλεκτρονική εφημερίδα Korinthia news ο προϊστάμενος της ΛΖ’ ΕΦΟΡΙΑΣ Κ. Κίσσας ανέφερε: «Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, γιατί δεν είχαμε βρει μέχρι σήμερα, το εύρος και την έκταση που διατηρείται το αρχαιολογικό τείχος της αρχαίας πόλης της Κορίνθου. Δηλαδή δεν είχαμε βρει το βόρειο τμήμα που ανακαλύφθηκε τώρα και μπορούμε πλέον να υπολογίσουμε την έκταση όλου του τείχους. Είναι ένας τρόπος επιβεβαίωσης όλης της ιστορίας της Αρχαίας Κορίνθου που όπως φαίνεται πια, ήταν μια τεράστια πόλη».

(Korinthian News)

Read more »