Ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο

Ανακατασκευή του Ιερού της Αφροδίτης από τον μπαρόκ αρχιτέκτονα J . B . Fischer von Erlach (δημοσιεύτηκε το 1721)

Το ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο (σημερινά Κούκλια) οικοδομήθηκε γύρω στο 1.200 π.Χ. Το ιερό της Ύστερης Χαλκοκρατίας αποτελείται από δυο ευδιάκριτα αρχιτεκτονικά στοιχεία: ένα ανοικτό τέμενος κι ένα καλυμμένο δωμάτιο που ενώνεται μαζί του. Το τέμενος περιβαλλόταν από ένα τείχος κτισμένο από τεράστιους πελεκητούς ασβεστολιθικούς ορθοστάτες που έφταναν μέχρι 5 μ. μάκρος και 2 μ. ύψος. Αυτοί οι ορθοστάτες ορθώνονταν σε ένα αέτωμα μικρότερων, οριζόντια τοποθετημένων ασβεστολιθικών ογκόλιθων. Αυτό το τμήμα, που θαύμαζαν πολύ οι αρχαίοι ταξιδιώτες, αποτελεί σήμερα το πιο εντυπωσιακό σημείο που μπορεί κανείς ακόμα να δει στον αρχαιολογικό αυτό χώρο.

Αποψη του αρχαίου ναού της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο. Ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Η αίθουσα είναι ένα ορθογώνιο ευρύχωρο κτίσμα με διαστάσεις 23,80 x 11,50 μ. Οι βόρειοι και νότιοι τοίχοι του ήταν κτισμένοι με πελεκητές πέτρες. Στο γενικό του σχήμα το Ιερό 1 ανήκει στον πολύ διαδεδομένο τύπο του ιερού με υπαίθρια αυλή. Το μεγάλο ανοικτό τέμενος συνδυάζεται με ένα μικρότερο σκεπαστό κτίσμα που στέγαζε το άδυτο. Το σχέδιο του ιερού της Αφροδίτης ακολουθούσε ανατολικά πρότυπα, έχουν όμως εντοπιστεί στο ναό και αιγαιακά στοιχεία, όπως τα βαθμιδωτά επίκρανα, «κέρατα καθοσιώσεως» και ένας πήλινος λουτήρας. Το ιερό αυτό πέρασε στα χέρια αποίκων από το Αιγαίο οι οποίοι αναμόρφωσαν την τοπική λατρεία και της έδωσαν τα χαρακτηριστικά της θεάς Αφροδίτης, όπως εξελίχθηκε στα επόμενα χρόνια. Το ιερό αυτό συνέχισε αδιάλειπτα την λειτουργία του για μια περίοδο που ξεπερνά τα χίλια χρόνια, μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή.