Γυναικεία μορφή με κύβο και δίσκο παιχνιδιού

Υλικό: Xαλκός
Προέλευση: Νικομήδεια Βιθυνίας, Συλλογή Κ. Καραπάνου.
Χρονολόγηση: 3ος-4ος αι. μ.Χ.
Διαστάσεις: Μήκος: 21,8εκ., ύψος 12,2εκ.
Χώρος έκθεσης: Αίθουσα 39, Προθήκη 61, αρ. Καρ. 780




Η χυτή γυναικεία μορφή με ιμάτιο και χιτώνα ζωσμένο κάτω από το στήθος κάθεται στο έδαφος, όπως σε ανάκλιντρο. Φορεί βραχιόλια στους βραχίονες και τους καρπούς (βραχιόνια και ψέλια αντιστοίχως) και στο κεφάλι κάλυμμα τετράλοφο. Δίπλα από το ακουμπισμένο στο έδαφος αριστερό χέρι βρίσκεται ζάρι (κύβος) παιχνιδιού. Η ανώτερη πλευρά του φέρει έξι εμπιέστους κυκλίσκους με στιγμή στο κέντρο. Το γεγονός ότι ζαριά έφερε το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό θεωρείται καλός οιωνός. Δίπλα από το δεξί χέρι της διακρίνεται στρογγυλό δισκάριο με έξι ή επτά κυκλίσκους εγχάρακτους, το οποίο εκλαμβάνεται ως υποδομή για το επιτραπέζιο παιχνίδι πεντάλιθον.


Οι κύβοι ρίχνονταν είτε στο πλαίσιο ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού είτε αυτοτελώς και συνιστούσαν και μόνοι τους παιχνίδι. Ο Πλάτων θεωρεί τον αιγυπτιακό θεό Θωθ ως ευρετή τους. Ο Ηρόδοτος αποδίδει την ανακάλυψή τους στους Λυδούς, ως αντίδοτο για μια εποχή παρατεταμένης πείνας διάρκειας 18 ετών. Τέλος, ο Παυσανίας αναφέρει ότι ο ήρωας Παλαμήδης, στον οποίο αποδίδεται η εισαγωγή των αριθμών καθώς και των μέτρων και σταθμών, αφιέρωσε τους κύβους, τους οποίους είχε δημιουργήσει, στο ναό τηςΤύχης στο Άργος.


Το ειδώλιο κοσμούσε το στηθαίο άρματος, το οποίο βρέθηκε κατά την ανασκαφή σε έπαυλη στη Βιθυνία, η οποία δεν αποκλείεται να ταυτίζεται με το ανάκτορο τουΔιοκλητιανού (285-304 μ.Χ.) στην πόλη αυτή για την αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους. Αυτού του είδους το μεταφορικό μέσον συμμετείχε και σε θριαμβικές πομπές. Παρόμοια εραλδική μορφή τοποθετείται δίπλα της στη σύγχρονη ανακατασκευή από ξύλο και plexi glass στην προθήκη 61 του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.




Βιβλιογραφία: Ε. von Mercklin, "Wagenschmuck aus der Romischen Kaiserzeit" Jahrbuch des Instituts, 48 (1933) 142-143 εικ. 67. Μ. Fitta, Spiele und Spielzeug in der Antike. Unterhaltung und Vergnugen imAltertum, Στουτγάρδη 1998, 110-120


(namuseum.gr)

Read more »

Τσακωνική διάλεκτος· η επιβίωση της αρχαίας λακωνικής

Τα τσακώνικα είναι επιβίωση της αρχαίας Λακωνικής και το μοναδικό γλωσσικό ιδίωμα, από αυτά που κρατούν από τις αρχαίες ελληνικές διαλέκτους, το οποίο έμεινε ζωντανό- δηλαδή ομιλούμενο- τουλάχιστον στον Ελλαδικό χώρο. (Εκτός του Ελλαδικού χώρου παρόμοιους δεσμούς έχουν η  Ποντιακή, η Καππαδοκική και τα Ελληνικά της Νότιας Ιταλίας). Η σπανιότητα οφείλεται στο γεγονός ότι από τον 3ο αιώνα π.Χ. και εντεύθεν, όπως είναι γνωστό, επικράτησε στον ελληνικό κόσμο η Αλεξανδρινή ή Ελληνιστική Κοινή, που προήλθε από την Αττική διάλεκτο και είχε υπερδιαλεκτικό χαρακτήρα.

Διάδοχός της ήταν η Μεσαιωνική ελληνική (6ος –18ος αι.) που εξελίχθηκε στη σημερινή Νέα Ελληνική. Ετσι, τα τσακώνικα θεωρούνται παραφθορά και εξέλιξη της αρχαίας Λακωνικής, αναμεμιγμένη με όλες τις επιρροές της ελληνικής γλώσσας κατά την εξέλιξή της μέχρι σήμερα. Ομιλείται στις περιοχές της Κυνουρίας όπου υπάρχει τσακώνικος πληθυσμός, δηλαδή στον Τυρό, τα Σαπουνακαίικα, τα Μέλανα, τον Αγιο Ανδρέα, την Πραματευτή, τη Βασκίνα, το Λιβάδι, τη Σαμπατική, τον Πραστό, τη Σίταινα και την Καστάνιτσα.

Από τα υπάρχοντα στοιχεία φαίνεται ότι τα τσακώνικα μιλήθηκαν κατά το παρελθόν και εκτός των ορίων της σημερινής Τσακωνιάς, όπως, για παράδειγμα, στη γειτονική περιοχή της Λακωνίας, αλλά και στις τσακώνικες αποικίες. Η τελευταία εκτίμηση στηρίζεται στην πρόσφατη -σχετικά- αποκάλυψη ότι στα χωριά Βάτικα και Χαβουτσί, των ανατολικών παραλίων της θάλασσας του Μαρμαρά, όπου ήταν συγκεντρωμένοι Τσάκωνες, μέχρι του έτους 1924 τουλάχιστον ήταν σε χρήση τα τσακώνικα. Σήμερα, βέβαια, η χρήση αυτού του ιδιώματος έχει υποχωρήσει αισθητά. Υπολογίζεται ότι το μιλούν (από μέτρια έως καλά) έως και 2.000 κάτοικοι της Τσακωνιάς, που οι περισσότεροι είναι υπερήλικες. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι το 1997 τα τσακώνικα διδάσκονταν στο Γυμνάσιο του Τυρού από ντόπιους καθηγητές. Τα κυριότερα γλωσσικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Τσακωνική έχει στενούς δεσμούς με την Αρχαία Λακωνική είναι:

α. Διατήρηση του δωρικού α εκεί που η Ιωνική είχε η (μάτηρ- μήτηρ).
β. Τροπή του σ σε δασεία, μεταξύ φωνηέντων, και αποκοπή του έπειτα.
γ. Τροπή του θ σε σ.
δ. Τροπή του τελικού ς σε ρ (ρωτακισμός) όταν ακολουθεί φωνήεν.
ε. Διπλή προφορά του υ σαν ου και ιου, ανάλογα με το ποιο σύμφωνο υπάρχει πριν το υ (κύων-κούε, λύκος-λιούκο).
ζ. Αποβολή του τελικού ς (τοίχο-τοίχος).

Εδώ θα αναφερθώ σε δύο λέξεις - φράσεις. Οι νέοι, και όχι μόνο, όταν προσφωνούσαν πρόσωπα που ενέπνεαν το σεβασμό, τους γονείς, τους συγγενείς, τους πρεσβύτερους, χρησιμοποιούσαν το πρόθεμα «λο», π.χ. έρχομαι λο πατέρα, ή τι κάνεις λο θείε; ή που είσαι λο; (χωρίς πρόθεμα). Κατά τον Λάζαρο Χαρακάκο, είναι το αρχαίο υπερθετικό του αγαθός, λώον, λώστος, το οποίο παρεφθάρει σε λο. Ηταν σε χρήση λοιπόν για να δείξει το σεβασμό προς τα άξια σεβασμού πρόσωπα, πολύ πριν μας έρθει ο γαλλικιστί πληθυντικός αριθμός ευγενείας, αλλά όμως παρέμεινε σε χρήση και με τη γενίκευση αυτού. Η δεύτερη φράση που συναντάται στην καθομιλουμένη γλώσσα είναι το «έγινε άρατος». Χρησιμοποιείται για να δηλώσει πως κάποιος έγινε καπνός. Αλλά ας εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο. Αν ρωτήσεις τους μεγαλύτερους σου απαντούν με την παραπάνω εξήγηση, χωρίς να ξέρουν ότι το άρατος είναι ο Αρατος, αρχιστράτηγος της Αχαϊκής Συμπολιτείας, όπου σε μάχες που δόθηκαν, με τους Σπαρτιάτες, αυτός και τα στρατεύματά του τρέπονταν σε φυγή, εξ ου και το έγινε άρατος. Ολα αυτά τα γεγονότα λάμβαναν χώρα το 262-222 π.Χ. Φανταζόμαστε τι εντύπωση θα είχε προκαλέσει τότε που διατηρήθηκε απ’ τους γηγενείς κατοίκους.
Η τσακώνικη διάλεκτος θεωρείται από τις αρχαιότερες στον κόσμο. Η αρχαιότητα και η καταγωγή της διαλέκτου αποδείχθηκε και από τον μεγάλο Γερμανό φιλόλογο Μιχαήλ Δέφνερ. Επίσης, για τη διάλεκτο αυτή έχουν γίνει αρκετές έρευνες από Ελληνες και ξένους ειδικούς και γλωσσολόγους και έχει εκπονηθεί γραμματική (Κωστάκης) και λεξικό της. Υπάρχει επίσης και αναγνωστικό με στοιχεία λεξιλογίου και γραμματικής.
Τα τσακώνικα ζωντανεύουν σήμερα και στη μουσική παράδοση, με αρκετά δημοτικά τραγούδια που συνοδεύουν κυρίως τον τσακώνικο χορό. Μάλιστα τελευταία έχει εκδοθεί και ποίηση στην τσακώνικη διάλεκτο. Μια καλή αναφορά μεταξύ άλλων για την τσακώνικη διάλεκτο είναι τα"Χρονικά των Τσακώνων", έκδοση του συλλόγου του "Αρχείου των Τσακώνων" με έδρα το Λεωνίδιο, όπου δημοσιεύονται αρκετά άρθρα και εργασίες γύρω από την προέλευση και την εξέλιξη της γλώσσας. 

Read more »

Στη Δήλο το 454 π.χ η πρώτη πτώχευση στην παγκόσμια ιστορία

Στην Ελλάδα γεννήθηκε ως γνωστόν η Δημοκρατία, η Τραγωδία, η Ιστορία. Αυτό που δεν είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα έγινε και η πρώτη χρεοκοπία στα χρονικά.

Σύμφωνα με το Έθνος, η πρώτη πτώχευση στην παγόσμια ιστορία έγινε στην Δήλο ως εξής:

Τον 4ο αιώνα π.Χ. στο ναό της Δήλου που ήταν αφιερωμένος στον Απόλλωνα βρίσκονταν οι θησαυροί της συνομοσπονδίας των ελληνικών πόλεων - κρατών κάτω από την ηγεσία της Αθήνας. Εκεί φυλασσόταν και το τεράστιο ποσό των εισφορών των συμμάχων.

Το 454 π.Χ. 13 πόλεις κράτη δανείστηκαν από το ταμείο της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Ωστόσο δεν μπόρεσαν να αποπληρώσουν τα χρέη του και έτσι κήρυξαν στάση πληρωμών. Δύο από τις δέκα εφάρμοσαν το "δεν πληρώνω" επ' αόριστον, ενώ οι υπόλοιπες έκαναν αρχαίο haircut με διακανονισμό.

Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη στάση πληρωμών έγινε στην αρχαία Ελλάδα σύμφωνα με το Έθνος, καθώς οι Έλληνες - έμποροι γαρ- αναγνώριζαν αυτό που σήμερα αποκαλείται συνυπευθυνότητα χρέους, δηλαδή ότι αυτός που δανείζει πρέπει να αναλάβει το ρίσκο και την ευθύνη που του αναλογεί αν κάτι δεν πάει καλά με την αποπληρωμή.

Μετά το "κανόνι" πάντως ο Περικλής πήρε μέτρα και μετέφερε το Ταμείο από την Δήλο στην Αθήνα. Πλέον δεν αποφάσιζε συμβούλιο με εκπροσώπηση όλων αλλά η Εκκλησία του Δήμου..

(ethnos.gr)

Read more »

Διομήδης

Ο Διομήδης, γιος του Τυδέα και σύζυγος της Αιγιάλειας, ανήκε στη γενιά των Επιγόνων μαζί με τον Σθένελο και τον Ευρύαλο. Οι τρεις τους έφτασαν στην Τροία με ογδόντα πλοία επανδρωμένα με άντρες από το Άργος.

Ο Διομήδης είναι από τους προστατευόμενους της θεάς Αθηνάς. Από την αρχή των συγκρούσεων η Αθηνά στέκει στο πλευρό του και του ενισχύει τις δυνάμεις, ακόμη και όταν πληγώνεται στον ώμο από τον Πάνδαρο.

Άγαλμα της Αθηνάς που συμβουλεύει τον Διομήδη λίγο πριν μπει στη μάχη - (Γέφυρα Schlossbrücke, Βερολίνο)

Νιώθοντας τη θεϊκή υποστήριξη, ρίχνεται στις εχθρικές γραμμές σκοτώνοντας δυο γιους του Πρίαμου και πολλούς Τρώες. Στη συνέχεια δέχεται συνδυασμένη επίθεση από τον Αινεία και τον Πάνδαρο, που πιστεύουν, πληγωμένος καθώς είναι, ότι θα γίνει εύκολη λεία. Τον Πάνδαρο τον σκοτώνει με το κοντάρι του, ενώ τον Αινεία τον ρίχνει στο έδαφος χτυπώντας τον με μια πέτρα. Καθώς ετοιμάζεται να τον τραυματίσει θανάσιμα, παρεμβαίνει η Αφροδίτη να προστατέψει το γιο της. Οργισμένος ο Διομήδης, που δεν μπορεί να χτυπήσει το θύμα του, στρέφεται εναντίον της θεάς και την τραυματίζει στο χέρι.

Η πληγωμένη Αφροδίτη αποσύρεται από το πεδίο της μάχης και την υπεράσπιση του Αινεία αναλαμβάνει ο Απόλλωνας. Τρεις φορές προσπάθησε να αρπάξει τον Αινεία από τα χέρια του θεού και τρεις φορές εκείνος τον απώθησε. Τελικά υποχωρεί μετά από τις απειλές του Απόλλωνα. Ο Διομήδης όμως δεν απογοητεύτηκε και, καθώς η μάχη συνεχίζεται, δε χάνει την ευκαιρία να πληγώσει με τη βοήθεια της Αθηνάς τον ίδιο το θεό του πολέμου, τον ’ρη, στην κοιλιά.
Σε κάποια στιγμή ο Διομήδης αντάμωσε στο πεδίο της μάχης με το σύντροφο του Σαρπηδόνα, τον Γλαύκο. Στη συζήτηση που προηγήθηκε της σύγκρουσης, διαπιστώνουν έκπληκτοι και οι δύο ότι ο παππούς του Διομήδη, ο Οινέας, είχε φιλοξενήσει παλιά τον παππού του Γλαύκου, τον Βελλεροφόντη. Σε ανάμνηση της φιλικής εκείνης συνάντησης των παππούδων τους, αντί να πολεμήσουν, απόθεσαν οι δυο ήρωες τον οπλισμό τους και αντάλλαξαν δώρα και χώρισαν σαν φίλοι.

Σθένελος και Διομήδης

Η μαχητικότητα και η υπερβολική αυτοπεποίθηση του Διομήδη δε φάνηκαν μόνο στο πεδίο της μάχης. Αντιδρά έντονα στην πρόταση των Τρώων να δώσουν πίσω τα κλεμμένα αγαθά από το παλάτι του Μενέλαου, αλλά να κρατήσουν την Ελένη. Στην πρόταση του Αγαμέμνονα να τα μαζέψουν και να γυρίσουν στα σπίτια τους, δηλώνει κατηγορηματικά πως ο ίδιος και ο σύντροφός του, ο Σθένελος, θα πολεμήσουν και μόνοι τους αν χρειαστεί, μέχρι να καταλάβουν την Τροία.Κι όταν η πρεσβεία, που έστειλαν στον Αχιλλέα, για να του προσφέρει απόλυτη ικανοποίηση από τον αρχιστράτηγο, γυρίζει άπρακτη, ο Διομήδης είναι ο μόνος που κατηγορεί τον Αγαμέμνονα πως άδικα τρέφει τον εγωισμό του πεισματωμένου Αχιλλέα και δηλώνει πως σε τελική ανάλυση δε χρειάζονται τον Αχιλλέα για να νικήσουν τους Τρώες. Δε διστάζει αργότερα να μπει στο στρατόπεδο των Τρώων με τη συνοδεία του Οδυσσέα με σκοπό τη συλλογή πληροφοριών και την πρόκληση δολιοφθορών. Η ορμητικότητα του Διομήδη θα καμφθεί κάπως μετά τον τραυματισμό του στο πόδι από τον Πάρη. Στους αγώνες που διοργανώνει ο Αχιλλέας προς τιμή του Πάτροκλου, ο Διομήδης συμμετέχει στην αρματοδρομία, όπου έρχεται πρώτος, ενώ την κονταρομαχία του με τον Αίαντα τη διακόπτουν οι Αχαιοί.

Read more »

Οι πρώτοι νόμοι στον κόσμο έγιναν από τους Έλληνες

Οι πρώτοι νόμοι στον κόσμο έγιναν από τους Έλληνες αποίκους της Ιταλίας. Αν κάποιος υποστηρίξει ότι οι πρώτοι νόμοι έγιναν από τον βασιλιά της Μεσοποταμίας Χαμουραμπί, το 1750 π.Χ., η απάντηση είναι ότι οι νόμοι του ήταν ποινικός κώδικας που έγινε από ένα άτομο τον ίδιο τον βασιλιά και όχι από τον δήμο (λαό) ή κάποιον νομοθέτη. Μάλιστα, οι νόμοι του Χαμουραμπί ήταν απάνθρωποι και βάναυσοι. Κάποιοι από αυτούς σίγουρα επηρέασαν τους σκληρούς νόμους του Ισλάμ, σύμφωνα με τους οποίους, για παράδειγμα, όποιος κλέψει του κόβουν το χέρι και οι μοιχαλίδες σε κάποια ισλαμικά κράτη εκτελούνται. Η νότιος Ιταλία και η Σικελία είχαν αποικηθεί από τους Έλληνες από τον 8ο αιώνα π.Χ. (σίγουρα πιο πριν έγιναν οι πρώτες αποικίες εκεί, ίσως και από τον 15ο αιώνα π.Χ.) και ονομαζόταν Μεγάλη Ελλάδα. Μάλιστα, αλλού αναφέρθηκε η θεωρία ότι οι Ετρούσκοι ήταν νησιώτες Έλληνες άποικοι που έφυγαν από την Ελλάδα μετά την κάθοδο των Δωριέων από τον βορά, τον 11ο αιώνα π.Χ.! Την Μεγάλη Ελλάδα αργότερα οι Ρωμαίοι την κατέλαβαν επεκτείνοντας την κυριαρχία τους.

Ζάλευκος

Στην Μεγάλη Ελλάδα πολύ πριν καταληφθεί από τους Ρωμαίους έπειτα από εξεγέρσεις του καταπιεσμένου από τους αριστοκράτες λαού, θεσπίστηκαν οι πρώτοι νόμοι. Ο Ζάλευκος από τους Επιζεφύριους Λοκρούς της Κάτω Ιταλίας (ελληνική αποικία από κάτοικους της Λοκρίδας) έγραψε τους πρώτους νόμους το 650 π.Χ.! Οι νόμοι αυτοί προστάτευαν τους γεωργούς με το να απαγορεύουν το μεσιτικό εμπόριο και να καθιστούν δυνατή την άμεση πώληση των προϊόντων τους στον καταναλωτή. Οι νόμοι του Ζάλευκου επηρέασαν τους μετέπειτα Έλληνες νομοθέτες, όπως τον Δράκοντα, τον Σόλωνα και τον Κλεισθένη στην Αθήνα, τον Φιλόλαο στην Θήβα, τον Πιττακό στη Μυτιλήνη, τον Χαρώνδα στην Κατάνη (αποικία της Νάξου στη Σικελία η Νάξος ιδρύθηκε το 732 π.Χ. στη Σικελία από τους Έλληνες κάτοικους της Νάξου και της Χαλκίδας) και τον Αρίσταρχο στην Έφεσο. Γνωστοί νομοθέτες ήταν επίσης ο Θαλής από την ελληνική αποικία Μίλητο και ο Λυκούργος στη Σπάρτη. Τελικά, η θέσπιση γραπτών νομών, πέρα από τους άγραφους κανόνες και τα βασιλικά διατάγματα, επεκτάθηκε σε όλη την Ελλάδα και τις αποικίες της στην Μεσόγειο, στην Μ.Ασία και την Μαύρη Θάλασσα.


Η έννοια της δικαιοσύνης είχε αποκτήσει το πραγματικό της νόημα στην Αθήνα στην οποία η δικαιοσύνη βασιζόταν σε νόμους που θεσπίστηκαν προκείμενου να εξυπηρετείται η αρμονική συμβίωση όλων των ανθρώπων. Ο Σωκράτης και ο Πλάτων πίστευαν πως δικαιοσύνη: είναι: ``έκαστον τα εαυτού πράττειν΄΄ (λατινικά: ``suum quique΄΄), δηλαδή ο καθένας να λειτουργεί με υπευθυνότητα. Κατά τον Πλάτωνα, η δικαιοσύνη είναι η αρμονική συμβίωση μεταξύ των πολιτών και της πολιτείας που τους εξασφαλίζει τα αγαθά της δημοκρατίας: ισότητα, ελευθέρια, αυτάρκεια. Η αρετή (``ιδέα΄΄, κατά τον Πλάτωνα) της δικαιοσύνης συνδυάζεται και με την ψυχική ισορροπία του ανθρώπου που προάγει την σωστή και ηθική του συμπεριφορά.

Η δικαιοσύνη, επίσης, προϋποθέτει την ψυχική και πνευματική καλλιέργεια του κάθε ανθρώπου, μέσω της οικογένειας και της παιδείας, ώστε η συμπεριφορά του να είναι αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής και όχι του εξαναγκασμού των νομών. Έτσι, η δικαιοσύνη αποκτάται ως αρετή με τη πράξη και κατά τον Αριστοτέλη με τον εθισμό. Κατά τον Πλάτωνα, οι νόμοι είναι προϊόν συλλογικής απόφασης των πολιτών για τον τρόπο με τον οποίο θα διασφαλιστεί το συμφέρον της πολιτείας. Οι απόψεις του Πλάτωνα επηρέασαν τους διαφώτιστες, όπως τον Ρουσσώ, που είπαν ότι οι νόμοι είναι η έκφραση της βούλησης της πλειοψηφίας των πολιτών. Ο Πλάτων, επεκτείνεται πέρα από τα επίγεια και λεει ότι η αδικία αν δεν τιμωρηθεί στην ζωη, θα τιμωρηθεί με σκληρό τρόπο στη μεταθανάτιο ζωη στην οποία η ψυχή του κάθε ανθρώπου θα κριθεί για όσα άδικα έπραξε κατά την διάρκεια της ζωής του. Ο Σωκράτης, ο δάσκαλος του Πλάτωνα, πίστευε ότι ``ουδείς εκών αμαρτάνειν΄΄, δηλαδή ότι κανείς δεν αμαρτάνει εκούσια, αλλά από άγνοια της αρετής. 

Read more »

Βάνδαλοι έγραψαν με σπρέυ τον Λέοντα της Αμφίπολης

Στόχος βανδάλων έγινε ο λέων της Αμφίπολης. Άγνωστοι έγραψαν με σπρέι υβριστικά οπαδικά και εθνικιστικά συνθήματα στο βάθρο του επιβλητικού μνημείου του 4ου π.Χ. αιώνα, που δεσπόζει στη δυτική όχθη του Στρυμόνα, κοντά στον σύγχρονο οικισμό της Αμφίπολης στον νομό Σερρών. 

Οι δράστες μπήκαν στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης μετά το απόγευμα του Σαββάτου, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τον φύλακα, και έβαλαν στο στόχαστρό τους τον λέοντα, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν της περιοχής και ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία της Ανατολικής Μακεδονίας. Το συμβάν έγινε αντιληπτό το μεσημέρι της Κυριακής, όταν υπάλληλος του Μουσείου της Αμφίπολης είδε το μνημείο γεμάτο με γραμμένα συνθήματα, τα οποία περιορίζονται στο βάθρο του, που στήθηκε μεταγενέστερα, και όχι στο σώμα του λέοντα. Ειδοποιήθηκαν οι αρμόδιοι αρχαιολόγοι, οι οποίοι με τη σειρά τους προχώρησαν στην υποβολή μήνυσης κατ' αγνώστων στο Αστυνομικό Τμήμα Νιγρίτας Σερρών.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το γεγονός εμπίπτει στην κατηγορία του βανδαλισμού μνημείου, που τιμωρείται με φυλάκιση από 2 έως 3 χρόνια. Ο καθαρισμός του βάθρου θα γίνει με ειδική διαδικασία από τους συντηρητές της ΚΗ' ΕΠΚΑ Σερρών.

Η ιστορία του λέοντα
Ο λέων της Αμφίπολης ανήκει στην επιτάφια πλαστική του 4ου αιώνα π.Χ. Η ιστορία της αποκάλυψής του ξεκινά στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, όταν Έλληνες στρατιώτες της 7ης μεραρχίας του Ελληνικού στρατού σκάβοντας βρήκαν τα θεμέλια της βάσης του και κομμάτια από το σώμα του λιονταριού. Κατά το μήνα Αύγουστο 1916, Άγγλοι στρατιώτες της 8ης ταξιαρχίας της 27ης μεραρχίας του 16ου αγγλικού σώματος στρατού, που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα στη γέφυρα της Αμφίπολης, βρήκαν τα μαρμάρινα κομμάτια του λιονταριού και προσπάθησαν να τα μεταφέρουν ως τη θάλασσα για να τα φυγαδεύσουν στην Αγγλία. Μα η απόπειρά τους ματαιώθηκε από τους Βουλγάρους, που μόλις είχαν καταλάβει το Παγγαίο, και άρχισαν να τους βομβαρδίζουν.
Οι αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην περιοχή το 1922 αποκάλυψαν μια ορθογώνια βάση με πλευρά 10,20 μ., πάνω στην οποία το 1936 στήθηκε το μνημείο,
Το γιγαντιαίο αυτό άγαλμα επανασυναρμολογήθηκε από τα κομμάτια του, που βρέθηκαν στο Στρυμόνα και τοποθετήθηκε σε βάθρο πάνω στα αρχαία θεμέλια από πέτρες του 2ου π.Χ. αιώνα που ανασύρθηκαν επίσης από το Στρυμόνα, όπου κατά πάσα πιθανότητα είχαν χρησιμοποιηθεί στο μεσαίωνα σαν φράγμα.

Επιβλητικό μνημείο
Είναι ένα επιβλητικότατο μαρμάρινο λιοντάρι, έχει ύψος 5,37 μ. και εικονίζεται καθιστό στα πίσω πόδια, σε στάση καθισμένου αίλουρου με όρθια τα μπροστινά του πόδια και υψώνει το μεγαλόπρεπο ανάστημα του λίγο έξω από τα Ν. Κερδύλια, στην εθνική οδό Θεσ/νίκης – Καβάλας. Το πρόσωπο του λιονταριού, που υπήρξε ανέκαθεν ιερό σύμβολο των Μακεδόνων, θα ήταν στραμμένο ασφαλώς κατά την πόλη της Αμφίπολης προς πέρα, εκφράζοντας έτσι πληρέστερα το σκοπό και το μεγαλείο της.


Ο σκοπός της ανέγερσης
Πολλές γνώμες έχουν διατυπωθεί για το σκοπό ή την αιτία της ανέγερσης του μνημείου.
Κατά τον καθηγητή Αρβανιτόπουλο, στήθηκε απ' τον Άγνωνα με υπόδειξη του φίλου του Περικλή (κατά το 437-436 π.Χ), για να θυμίζει τους 10.000 νεκρούς που έπεσαν στη μάχη του Δραβήσκου για το μεγαλείο της Αθήνας. Είναι δηλ. επιτύμβιο "πολυάνδρειον" όπως και το λιοντάρι της Χαιρώνειας.

Μια δεύτερη εκδοχή αναφέρει ότι το μνημείο στήθηκε προς τιμήν του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα. Μετά τις ανασκαφές του 1937 ο καθηγητής της αρχαιολογίας Oscar Broneer υποστήριξε πως ο μαρμάρινος λέοντας στήθηκε προς τιμήν του Λαομέδοντος, γιου του Λαρίχου και έμπιστου φίλου και ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου.
Σύμφωνα με την εκδοχή του καθηγητή Λαζαρίδη, είναι έργο του 4ου αιώνα π.Χ και δημιουργήθηκε προς τιμήν του Λεωσθένους, ναυάρχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, από τη Μυτιλήνη. Ο Roger υποστήριξε την άποψη ότι το μνημείο στήθηκε προς τιμή του Νεάρχου, ναυάρχου του Μ. Αλεξάνδρου. Κατά μια άλλη εκδοχή, ο Λέων ανηγέρθη σαν συμβολικό μνημείο, που εξέφραζε τη μεγάλη δύναμη της πόλης, όπως συνέβη και με τους λέοντες της νήσου Δήλου. Τέλος, σύμφωνα με τον Σερραίο ιστορικό Γ.Καφταντζή η δημιουργία του μνημείου συνδέεται με το θάνατο σημαντικού προσώπου ή με πολύνεκρη μάχη μεταξύ των Αμφιπολιτών και του Φιλίππου Β' το 356 π.Χ.

Η καταστροφή του μνημείου
Οι απόψεις των αρχαιολόγων για τη χρονολογία που συντελέσθη η καταστροφή του μνημείου διίστανται. Μία εκδοχή αναφέρει ότι καταστράφηκε από τους Ερούλους το 267 π.Χ. Επίσης αναφορές γίνονται για το 365 από τους Βησιγότθους, το 1185 από τους Νορμανδούς, το 1204 από τους Λατίνους και το 1206 από τους Βούλγαρους.
Το μνημείο όντας παρόχθιο, έπεσε εξ' αιτίας διάβρωσης της βάσης του ή από σεισμό, φυλάγοντας ζηλότυπα το μυστικό του, ένα μυστικό που γεμίζει απορίες τους ερευνητές

Read more »

Αναστενάρια και η αρχαία προέλευσή τους (Βίντεο)

Ενα ντοκιμαντέρ του Βασίλη Μάρου σχετικά με τα αναστενάρια και την αρχαία προέλευσή τους.

Read more »

Ψηφιακή εφαρμογή "Αθηνά, η θεά της Ακρόπολης"

Μια νέα ψηφιακή εφαρμογή με τίτλο "Αθηνά, η θεά της Ακρόπολης" λειτουργεί εδώ και λίγο καιρό στη διεύθυνση www.acropolis-athena.gr. Μέσα από εικονικές περιηγήσεις ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει τις διάφορες υποστάσεις της θεάς Αθηνάς, αλλά και το Μουσείο Ακρόπολης. Η εφαρμογή δημιουργήθηκε από την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης σε συνεργασία με το Μουσείο Ακρόπολης και με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Μποδοσάκη.

Η Αθηνά, θεά της σοφίας, του πολιτισμού και των τεχνών ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την πόλη στην οποία είχε δώσει το όνομά της. Η παρουσία της ως όνομα, ως παράδοση και ως καλλιτεχνική παράσταση κυριαρχούσε παντού και κυρίως στο πιο σπουδαίο Ιερό της πόλης, την Ακρόπολη, όπου η θεά λατρευόταν με πολλές και διαφορετικές μορφές και ιδιότητες. Σκοπός της ψηφιακής εφαρμογής είναι η γνωριμία του χρήστη με αυτές τις διαφορετικές υποστάσεις της θεάς.

Μέσα από μία εικονική περιήγηση στο Μουσείο της Ακρόπολης, ο χρήστης ακολουθώντας μία δέσμη φωτός αναζητεί και παρατηρεί τα επιλεγμένα εκθέματα της θεάς Αθηνάς. Ορισμένα από αυτά απηχούν τα ιερά λατρευτικά αγάλματα της θεάς που βρίσκονταν μέσα στους ναούς και από τα οποία δεν σώζεται σήμερα τίποτα, όπως το πήλινο ειδώλιο που μοιάζει με το ξύλινο άγαλμα της Αθηνάς Πολιάδας, της προστάτιδας θεάς της πόλης, το οποίο φυλασσόταν μέσα στο Ερέχθειο, καθώς και το μαρμάρινο άγαλμα της Αθηνάς Παρθένου, ρωμαϊκό αντίγραφο του χρυσελεφάντινου αριστουργήματος του Φειδία που υπήρχε μέσα στον Παρθενώνα.

Eπίσης, στην εφαρμογή περιλαμβάνονται και μερικά από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά γλυπτά της Aκρόπολης με θέματα από τη μυθολογία της θεάς, όπως το εντυπωσιακό άγαλμα της Αθηνάς της Γιγαντομαχίας, που μάχεται με το Γίγαντα των σεισμών, τον Εγκέλαδο, από το αέτωμα του "Αρχαίου Ναού", αλλά και οι ανάγλυφες παραστάσεις της Αθηνάς από τη ζωφόρο του Παρθενώνα και από το παραπέτο του ναού της Αθηνάς Νίκης. Στην ίδια κατηγορία των αρχιτεκτονικών γλυπτών ανήκουν τα αγάλματα της Αθηνάς από τα δύο αετώματα του Παρθενώνα, με τη γέννηση της θεάς στο ανατολικό αέτωμα, όπου το άγαλμα της έχει χαθεί αλλά ο χρήστης μπορεί να το αναπλάσει με τη φαντασία του με τη βοήθεια μιας αναπαράστασής του, και τη διαμάχη της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα στο δυτικό αέτωμα, όπου σώζεται μόνο ένα τμήμα του αγάλματος.

Μία άλλη κατηγορία αγαλμάτων που μπορεί να δει κάποιος στην εφαρμογή αποτελούν τα διάφορα αναθήματα - αφιερώματα στη θεά που παριστάνουν την ίδια, όπως η Αθηνά του Αγγέλιτου, η Αθηνά που κατασκεύασε ο περίφημος γλύπτης Ένδοιος, η μικρή χάλκινη Αθηνά Πρόμαχος, θεά της μάχης που την αφιέρωσε μία γυναίκα, η Μελησώ, καθώς και η περίφημη Αθηνά της περισυλλογής, η ανάγλυφη Αθηνά Σκεπτομένη.

Στην εφαρμογή περιλαμβάνεται και ένα τμήμα από έναν Παναθηναϊκό αμφορέα, το αγγείο που δινόταν ως βραβείο στους νικητές των Παναθηναϊκών αγώνων, με απεικόνιση της θεάς Αθηνάς πάνοπλης ως πολεμικής θεάς.

Για κάθε ένα από αυτά τα εκθέματα ο χρήστης μπορεί να διαβάσει μία σύντομη περιγραφή, ένα σχετικό μύθο, στοιχεία για τη λατρεία της Αθηνάς και αρχαία κείμενα του Παυσανία. Επίσης έχει τη δυνατότητα να δει το έκθεμα από κοντά και κάποια από αυτά να τα περιστρέψει και να δει τις αποκαταστάσεις τους.

Τη γενική επιμέλεια της εφαρμογής. και των κειμένων που τη συνοδεύουν. είχαν οι Κ. Χατζηασλάνη, Ε. Καϊμάρα, Α. Λεοντή. Ο σχεδιασμός της εφαρμογής έγινε από τον Γ. Κουτσούκο και η καλλιτεχνική επιμέλεια από τον καθ. Κ. Αντωνιάδη. Ο δικτυακός τόπος www.acropolis-athena.gr λειτουργεί στα πληροφοριακά συστήματα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), στο πλαίσιο της μακροχρόνιας συνεργασίας του με την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης.

/http://www.acropolis-athena.gr./

Read more »