Αριστοφάνης: Ο μεγάλος κωμωδός

Ο Αριστοφάνης αποτελεί τον πατέρα της αρχαίας κωμωδίας με πλήθος έργων που άλλα δεν κατάφεραν να διασωθούν στο πέρασμα των αιώνων και άλλα έφτασαν ακέραια στα χέρια μας συντροφεύοντάς μας μέχρι σήμερα. 

Ο Αριστοφάνης μαζί με τον Κρατίνο και τον Εύπολη  αποτελούν την τριάδα των αρχαίων κωμωδών με τον πρώτο

  φυσικά να ξεχωρίζει ανάμεσα στους ομοτέχνους του καθώς μέχρι και τις μέρες μας τα έργα του ξεχωρίζουν και παίζονται συνεχώς από τους μεγαλύτερους θεατρικούς οργανισμούς.

Η αλήθεια είναι ότι οι πληροφορίες που έχουμε για την ζωή του δεν μπορούν να διασταυρωθούν επακριβώς και αυτό γιατί συλλέγονται κατά κύριο λόγο μέσα από τα έργα του, ενώ οι ανεξάρτητες πληροφορίες είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. 

Γεννήθηκε στην Αθήνα κοντά στο 450 π.Χ και πατέρας του ήταν ο Φίλιππος από τον δήμο Κυδαθηναίων. Ωστόσο το 430 π.Χ όταν μοιράστηκε το έδαφος της Αίγινας σε κληρούχους, ένα κομμάτι δόθηκε στον πατέρα του Φιίιππο, ο οποίος μετακινήθηκε εκεί με αποτέλεσμα ακόμα και ο τόπος γέννησής του να αμφισβητείται, καθώς υπάρχει μία περίπτωση ο ποιητής να γεννήθηκε στο νησί και να επέστρεψε στην Αθήνα μετά το θάνατο του πατέρα του. 

Ο Αριστοφάνης πάντως μεγάλωσε και  σε μία Αθήνα που γνώριζε την μεγαλύτερη άνθησή της, καθώς τα ηνία της πόλης τα είχε ο Περικλής καταφέρνοντας να διατηρήσει ειρήνη τόσο με το αντίπαλο δέος της Σπάρτης όσο και με τους  Πέρσες μέχρι το 431 π.Χ. οπότε και ξεκίνησε ο πελοποννησιακός πόλεμος που διήρκησε 30 χρόνια.

Ο Αριστοφάνης καταγόταν από την Πανδιονίδα φυλή, έχοντας αριστοκρατική καταγωγή και φυσικά ήταν πραγματικός Αθηναίος παρά το γεγονός ότι ο δημαγωγός Κλέων τον είχε καταγγείλει ως ξένο, επειδή τον ενοχλούσαν τα σχόλια που έκανε για αυτόν μέσα από τις κωμωδίες του, κάτι που φυσικά δεν ευσταθούσε και ο ποιητής είχε καταφέρει να το αποδείξει στα δικαστήρια της εποχής.

Όντας αριστοκράτης, είχε πάρει ιδιαίτερα καλή μόρφωση και είχε καταφέρει να διαμορφώσει μια ιδιαίτερα πνευματώδη προσωπικότητα με εξαιρετικό χιούμορ που του είχε χαρίσει μεγάλη αναγνωρισιμότητα στον Δήμο της Αθήνας,  τόση ώστε το 405 π.Χ οι Αθηναίοι τον έστεψαν με θαλλό από την ιερή ελιά που θεωρείτο ιδιαίτερα μεγάλη τιμή.

Επιπλέον, ο καυστικός του λόγος δεν έλειπε καθώς πάντα μέσα από τα έργα του έριχνε τα βέλη του εναντίον των δημαγωγών, των σοφιστών στους οποίους λανθασμένα μεν συμπεριελάμβανε και τον Σωκράτη, αλλά και του Δήμου της Αθήνας, ενώ εξήρε το θάρρος την τόλμη και το ήθος των Μαραθωνομάχων τους οποίους πάντα θεωρούσε πρότυπο ανδρών και τους οποίους αν και αγαπούσε τους θύμιζε πάντα την καταγωγή τους για να μην πέφτουν σε παραπτώματα. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα, ότι πολλές φορές άφηνε αιχμές για το δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας και συμφωνούσε με την άριστη κοινωνία του Πλάτωνα έχοντας μεγαλώσει στην αριστοκρατία.

Ήταν πολύ καλός γνώστης των τραγωδιών του Αισχύλου τον οποίο θαύμαζε ιδιαίτερα και τον οποίο θεωρούσε τον μεγαλύτερο τραγωδό, όπως παρουσιάζεται και στο έργο του ‘Βάτραχοι’, αλλά είχε μελετήσει εκτενώς και τις Οδές του Πινδάρου και του Στησίχορου. Εκείνο που ίσως προκαλέσει εντύπωση είναι ότι επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τον Ευριπίδη στις κωμωδίες του, τον οποίο ωστόσο συνεχώς διακωμωδούσε μέσα από τα έργα του.

Τα έργα που έγραψε συνολικά φτάνουν τα σαράντα τέσσερα, αλλά δυστυχώς μόνο 11 κωμωδίες του κατάφεραν να διασωθούν ολόκληρες μέχρι τις μέρες μας, οι οποίες περιλαμβάνουν τους ‘Αχαρνής’ το 425 π.Χ. όπου παρουσιάζεται ο πόθος για την ειρήνη, τους ‘Ιππής’ το 424 π.Χ., τις ‘Νεφέλαι’ το 423 π.Χ., τις ‘Σφήκες’ το 422 π.Χ., την ‘Ειρήνη’ το 421 π.Χ., τους ‘Όρνιθες’ το 414 π.Χ., τη ‘Λυσιστράτη’ το 411 π.Χ., τις ‘Θεσμοφοριάζουσες’ το 411 π.Χ., τους ‘Βατράχους’ το 405 π.Χ., τις ‘Εκκλησιάζουσες’ το 389 π.Χ., και τον ‘Πλούτο’ το 388 π.Χ., ενώ αποσπασματικά διασώζονται και άλλες 10 κωμωδίες.

Η φήμη φυσικά του Αριστοφάνη δεν είναι τυχαία καθώς κατάφερε να κερδίσει 10 πρώτα μεγάλα βραβεία σε σχετικούς θεατρικούς διαγωνισμούς, ενώ επηρέασε μεταγενέστερους συγγραφείς ιδιαίτερα Άγγλους σατυρικούς του 17^ου και 18^ου αιώνα κάνοντας για μία ακόμα φορά την Ελλάδα γνωστή σε ολόκληρη την υφήλιο καθώς σήμερα μελετάτε σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ τα έργα του αν και περιείχαν βωμολοχίες διδάσκονταν στα σχολεία από τον 10 μ.Χ. αιώνα.

Πέθανε σε ηλικία περίπου 67 ετών κοντά στο 380 π.Χ. στην Αίγινα, αφού κυριάρχησε ως σατυρικός ποιητής για πάνω από 40 χρόνια στην Αθήνα. Μάλιστα είχε παντρευτεί νωρίς και είχε αποκτήσει 3 γιούς τον Φίλιππο, το Νικόστρατο και τον Αραρότα, εκ των οποίων ο τελευταίος ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του και έγινε κωμικός ποιητής.

(capital.gr)

Read more »

Ο τάφος της Αινείας

Στο κέντρο της μεγάλης αίθουσας των μονίμων εκθέσεων του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης είναι τοποθετημένος ένας ολόκληρος τάφος! Αξίζει τον κόπο να ανεβεί κανείς τα δύο σκαλιά (του υπερυψωμένου επιπέδου που τον περιβάλλει) να δει το κρυμμένο για 2.300 χρόνια εσωτερικό του.

Ο τάφος βρέθηκε και αποκολλήθηκε ολόκληρος στη διάρκεια ανασκαφής της τραπεζιόσχημης τούμπας στα νότια παράλια της χερσονήσου Μεγάλο Εμβολο ή Καραμπουρνού, στα ΒΔ της σημερινής Νέας Μηχανιώνας Θεσσαλονίκης. Η περιοχή έχει ταυτισθεί με βάση τις πληροφορίες του Ηροδότου και του Λίβιου με την αρχαία πόλη Αίνεια.

Ο πώρινος κιβωτιόσχημος τάφος (ονομάστηκε απο τους αρχαιολόγους «της Αινείας») βρέθηκε ασύλητος. Το εσωτερικό του είναι ζωγραφισμένο (επενδυμένος εσωτερικά) με εξαιρετικής ποιότητας τοιχογραφίες (πολύχρωμη κοσμοφόρος που περιτρέχει και τις τέσσερις πλευρές με βλαστούς, άνθη, περιστέρια, κορδέλες) και προσωπικά είδη της νεκρής νεαρής γυναίκας. Η ταφή χρονολογείται στα 350-325 π.Χ.

Η νεαρή αριστοκράτισσα (με βάση τα ευρήματα) νεκρή αναπαύεται επί 2.300 χρόνια παρέα με ολόκληρο το... μπουντουάρ της. Ο ιστοριοδίφης θεατής μπορεί να βυθιστεί στην εξερεύνηση των συμβόλων που κοσμούν την εξαιρετικής τέχνης πολύχρωμη κοσμοφόρο με βλαστούς και άνθη η οποία περιτρέχει όλο τον τάφο. Τα ταφικά σύμβολα, περιστέρια, κουκουνάρια και ανθέμια που παρεμβάλλονται, καθώς και τα αντικείμενα της καθημερινής ζωής από τον γυναικείο θάλαμο (στεφάνι, ταινίες, γυναικεία προτομή, αλάβαστρο, κιβώτιο με τα είδη καλλωπισμού), δίνουν ένα έξοχο σύνολο ζωγραφικής του 4ου π.Χ. αιώνα, από τα πιο πρώιμα στη Μακεδονία, είναι ενδεικτικά του πολυτελούς τρόπου ζωής και αντανακλούν το πλαίσιο των θρησκευτικών αντιλήψεων της αριστοκράτισσας νεκρής.

Η πόλη της Αινείας (σημερινή Νέα Μηχανιώνα) πήρε το όνομα από τον ιδρυτή της Αινεία, τον θρυλικό ήρωα της Τροίας, γιο της θεάς Αφροδίτης και του Αγχίση. Οταν έπειτα από δεκάχρονη πολιορκία η Τροία κυριεύθηκε από τους Ελληνες, ο Αινείας φυγάδευσε έξω από την πόλη στους ώμους του τον γέροντα πατέρα του κι εγκατέλειψε την πατρίδα του. Ξεκίνησε ακολουθούμενος από τη γυναίκα του Κρέουσα (κόρη του βασιλιά της Τροίας Πρίαμου και της Εκάβης) και τα παιδιά τους, ανάμεσα στα οποία η κόρη τους, Ανθεμώνη, που έδωσε το όνομά της στην πόλη Ανθεμούς.

Τελικός στόχος του ταξιδιού του ήταν το Λάτιο, στη σημερινή Ιταλία, ωστόσο ο Αινείας έκανε μια αναγκαστική στάση - εγκατάσταση στο μεγάλο Καραμπουρνού. Εδώ, αφού έθαψε τον πατέρα του που δεν άντεξε την ταλαιπωρία της μετακίνησης, έχτισε την πόλη Αίνεια. Από τότε αυτό που σήμερα ονομάζεται μεγάλο Καραμπουρνού ονομάστηκε Αινεία Ακρα και Αιναίον Ακρωτήριο.

Ο Αινείας εξακολούθησε το ταξίδι του στην Ιταλία, αλλά η γυναίκα του Κρέουσα με τον γιο τους Ασκάνιο και τις θυγατέρες παρέμεινε στη νεοϊδρυθείσα Αίνεια και βασίλεψε μέχρι τον θάνατό της.

(ΤΑ ΝΕΑ)

Read more »

Kύπρος: Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως κτίριο του 1200 π.Χ., σφραγιδοκύλινδρο από αιματίτη και υψηλής ποιότητας κεραμική από τον μυκηναϊκό κόσμο

Μεγάλων διαστάσεων κτίριο, που χρονολογείται γύρω στο 1200 π.Χ, αποκάλυψαν οι φετινές ανασκαφές στο Χαλά Σουλτάν Τεκκέ, κοντά στον διεθνή αερολιμένα της Λάρνακας, που έγιναν υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Πέτερ M. Φίσερ του Πανεπιστημίου του Γκέτενμπουργκ της Σουηδίας.


Από τα πιο εντυπωσιακά αντικείμενα που βρέθηκαν κατά τη φετινή ανασκαφική περίοδο είναι ένας σφραγιδοκύλινδρος από αιματίτη με έξι εγχάρακτες σκηνές θρησκευτικού περιεχομένου. Οι σφραγιδοκύλινδροι χρησιμοποιούντο ως σφραγίδες από λόγιους ανθρώπους, ενώ ο συγκεκριμένος πιθανόν να εισήχθη από τη Συρία. Ένα άλλο σημαντικό εύρημα είναι ένα ειδώλιο από λευκό και μελανό λίθο, που παριστά γυναικεία θεότητα. Το ειδώλιο αυτό πιθανόν να είχε εισαχθεί ακόμη και από τη Μεσοποταμία, δηλαδή την περιοχή του σημερινού Ιράκ.


Η ανακάλυψη του κτιρίου, σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, έγινε με βάση τα αποτελέσματα της εφαρμογής της μεθόδου γεωραντάρ (ground penetrating radar).


Το γεωραντάρ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «ακτινογραφία» του υπεδάφους και η μέθοδος αυτή έχει αποδείξει ότι, στην περίπτωση της θέσης Χαλά Σουλτάν Τεκκέ, τα κύματα του ραντάρ μπορούν να διεισδύσουν πέραν των 2 μέτρων κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Τα αποτελέσματα της μεθόδου αυτής ήταν ιδιαίτερα λεπτομερή, αφού όχι μόνο αποκάλυψαν το περίγραμμα του κτιρίου, αλλά εμφάνισαν και λεπτομέρειες όπως δωμάτια και εισόδους.

Το κτίριο, διαστάσεων περίπου 30 μ. Χ 20 μ., περιλαμβάνει χώρους κατοίκησης και εργαστήρια. Σφοντύλια και βαρίδια που βρέθηκαν στα εργαστήρια δείχνουν ότι στον χώρο διεξάγονταν υφαντουργικές δραστηριότητες, ενώ τα κοχύλια της θάλασσας που ανασκάφηκαν στους χώρους αυτούς δείχνουν ότι τα υφάσματα βάφονταν μωβ.


Στους χώρους κατοίκησης βρέθηκε ιδιαίτερα μεγάλη ποικιλία υψηλής ποιότητας κεραμικής εισηγμένης κυρίως από τον μυκηναϊκό κόσμο (Ελλάδα και ελληνικό αρχιπέλαγος). Τα αγγεία περιλαμβάνουν πρόχους, κύπελλα, κρατήρες και άωτα αγγεία. Η ντόπιας παραγωγής κεραμική περιλαμβάνει την κεραμική σε δακτυλιόσχημη βάση, η οποία πιστεύεται ότι μιμείται μεταλλικά πρότυπα και είναι ψημένη σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Πρόχοι και προχοΐσκες αυτού του τύπου φαίνεται ότι περιείχαν όπιο, παρόλο που χρησιμοποιούντο για τη μεταφορά και διάφορων άλλων υγρών.

Η κεραμική περιλαμβάνει επίσης και λευκόχριστη κεραμική τοπικής παραγωγής, η οποία υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλές είδος σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Τα κύπελλα και οι πρόχοι λευκόχριστης κεραμικής είναι ιδιαίτερα λαμπερά και διακοσμούνταν με περίπλοκα μοτίβα ερυθρού, μελανού και καφέ χρώματος. Τα αγγεία αυτά εξάγονταν στη Μέση Ανατολή, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Ανατολία, ενώ κάποια έχουν βρεθεί και στην Ιταλία.


Επίσης, βρέθηκαν και αντικείμενα από λιωμένο μόλυβδο και σκουριά χαλκού, στοιχεία που φανερώνουν την παραγωγή μεταλλικών αντικειμένων στον χώρο. Τα χάλκινα και τα μολύβδινα αντικείμενα, που αποκαλύφθηκαν περιλαμβάνουν χάντρες, βαρίδια και εργαλεία.


Οι ανασκαφές, όπως εκτιμά το Τμήμα Αρχαιοτήτων, φανερώνουν ότι η αρχαία αυτή πόλη θα είχε τουλάχιστον τρεις φάσεις κατοίκησης, από περίπου το 1450 π.Χ. έως περίπου το 1200 π.Χ., Φαίνεται, ωστόσο, ότι τα θεμέλια της πόλης αυτής προχωρούν ακόμη πιο πίσω στον χρόνο αν ληφθεί υπόψη η κεραμική, που βρέθηκε στον χώρο.





(του ανταποκριτή  Α. Βικέτου)© ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ.

Read more »

Ναός του Απόλλωνα- Πορτάρα

Η Πορτάρα βρίσκεται πολύ κοντά στη Χώρα, στο μικρό νησάκι Παλάτια που ενώνεται με την ξηρά με μία στενή και χαμηλή λωρίδα γης. Στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι η πύλη ενός ναού που οδηγούσε από τον πρόδομο στο σηκό. Ο ναός χρονολογείται από τον 6ο π.Χ. αιώνα και άρχισε να τον κτίζει ο τύραννος Λύγδαμις στην προσπάθειά του να παρουσιάσει ένα ναό ισοδύναμο, αν όχι καλύτερο και μεγαλύτερο, από τον ναό του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα που έκτιζε ο τύραννος Πεισίστρατος και το ναό της Ήρας στη Σάμο του τύραννου Πολυκράτη. Μετά όμως από την πτώση της τυραννίας στη Νάξο ο ναός παρέμεινε ημιτελής.

Ο αρχαϊκός αυτός ναός ήταν ιωνικού ρυθμού, είχε μήκος περίπου 59 μέτρα και πλάτος περίπου 28. Είχε είσοδο από τα δυτικά, γεγονός ασυνήθιστο σε τέτοιου είδους ναούς εκείνη την εποχή. Παλαιότερα, κατά τους Γεωμετρικούς χρόνους υπήρχε στην θέση αυτή ένα υπαίθριο ιερό, δηλαδή ένα απλό τέμενος με ένα βωμό. Σήμερα διακρίνονται μόνο τα θεμέλια του μεγαλοπρεπούς ναού, η βάση του βωμού και η τεραστίων διαστάσεων πύλη του, αυτή που οι σύγχρονοι Ναξιώτες ονομάζουν Πορτάρα, λόγω του τεράστιου μεγέθους της, δεδομένου ότι έχει ύψος σχεδόν 6 μέτρα και πλάτος περισσότερο από 3,5. Η κατασκευή της πύλης έγινε από τέσσερα μεγάλα κομμάτια ντόπιου μαρμάρου που το καθένα τους ζυγίζει πολλούς τόννους. Το μέγεθος και το βάρος του μαρμάρου έσωσε την πύλη από τους Βενετσιάνους που δεν την χρησιμοποίησαν, όπως τον υπόλοιπο ναό στην κατασκευή του Κάστρου της Χώρας.
Μπροστά από τον ναό, πριν την πύλη υπήρχαν πιθανόν 4, ή 5 σκαλοπάτια υπερυψωμένα πάνω από το επίπεδο του δαπέδου του ναού, γεγονός που οι μελετητές του τόπου το σχετίζουν με κάποια πιθανή ιεροτελεστία της λατρείας του Δήλιου Απόλλωνα. Όταν Μιλήσιοι και Ερυθραίοι επέδραμαν κατά της Νάξου με σκοπό την κατάκτησή της, χρησιμοποίησαν το νησάκι Παλάτια ως φρούριο.

Κατά τον 5ο, ή 6ο μ.Χ. αιώνα ο αρχαίος ναός μετατράπηκε σε χριστιανικό, τύπου βασιλικής, που η χρήση του κράτησε μέχρι την εποχή της Ενετοκρατίας, οπότε καταστράφηκε ολοσχερώς όταν τα μάρμαρά του χρησιμοποιήθηκαν από τους Ενετούς για την κατασκευή άλλων κτισμάτων, κυρίως του Κάστρου της Χώρας. Όσο λειτουργούσε η βασιλική αναπτύχθηκε τριγύρω ένας οικισμός, αρκετά αξιόλογος για την εποχή, που επιβίωσε μέχρι την εποχή της καταστροφής του ναού. Επειδή η στάθμη των υδάτων της θάλασσας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει υψωθεί τα αρχαία παράλια έχουν καλυφθεί από νερά. Έτσι σήμερα ξέρουμε ότι τα Παλάτια στην αρχαιότητα ήταν ένας χαμηλός λόφος απέναντι από το Κάστρο και ενδιάμεσα υπήρχε μια πεδινή έκταση.

Η θέση αυτή, δηλαδή το νησάκι Παλάτια συνδέεται και με τον μυθικό ήρωα Θησέα, ο οποίος σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση του τόπου, εγκατέλειψε εδώ την Αριάδνη που την είχε «αρπάξει» φεύγοντας από την Κρήτη μετά τον φόνο του Μινώταυρου. Ακόμη, σύμφωνα με την Μυθολογία, εδώ την είδε ο θεός Διόνυσος, την ερωτεύτηκε και την απήγαγε με την βοήθεια των συνοδών του για να την κάνει γυναίκα του. Το θέμα της απαγωγής της Αριαδνης ενέπνευσε πάρα πολλούς καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, τόσο ζωγράφους, γλύπτες και μουσικούς, όσο και συγγραφείς, ή ποιητές και δημιούργησαν έργα που βοήθησαν στο να γίνει η Νάξος γνωστή σε όλο τον κόσμο. Τέλος, στο νησάκι αυτό γιορτάστηκαν και τα πρώτα «Διονύσια».

Read more »

Ο Κεραμεικός πιάνει Ακαδημία

Τέσσερα στρέμματα ελεύθερου αρχαιολογικού χώρου ακόμη αποκτά η Ακαδημία Πλάτωνος, μετά τη χθεσινή απόφαση του ΚΑΣ να γκρεμιστούν τέσσερα παλιά ετοιμόρροπα σπίτια του υπουργείου Πολιτισμού που λειτουργούν ως αρχαιολογικές αποθήκες.

Η μακέτα του μελλοντικού πάρκουΚι αυτό γίνεται στο πλαίσιο της αναβάθμισης της περιοχής και της ανάδειξης των αρχαίων που είναι σήμερα μισο-ορατά μισο-αόρατα σε ένα χώρο συνολικής έκτασης 150 στρεμμάτων. Το φιλόδοξο αυτό πρόγραμμα έχει απώτερο στόχο να ενοποιηθούν το Δημόσιο Σήμα, δηλαδή η περιοχή του Κεραμεικού με την Ακαδημία Πλάτωνος.

Πρόκειται για μείζονες παρεμβάσεις αρχαιολογικές και πολεοδομικές και για μια σειρά από παράλληλες παρεμβάσεις που έχουν αναλάβει να «τρέξουν» οι υπηρεσίες των υπουργείων Πολιτισμού και Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.

Χάραξη διαδρομών

Ηδη η Γ' Εφορεία Αρχαιοτήτων ξεκίνησε τη χάραξη των αρχαιολογικών διαδρομών που θα περνούν από τα ορατά αρχαία και από εκείνα που δεν είναι σήμερα ορατά, τα οποία όμως θα σημανθούν με ενημερωτικές πινακίδες ώστε να γνωρίζει ο κόσμος ότι περπατάει σ' έναν ιστορικό τόπο. Σε ένα προάστιο της αρχαίας Αθήνας που πήρε το όνομά του από τον επώνυμο ήρωα Ακάδημο (ή Εκάδημο), όπου λειτούργησε και η περίφημη φιλοσοφική σχολή που ίδρυσε ο Πλάτων.

«Στα ταξίδια μου, όπου πάω με ρωτούν τι θα γίνει με την Ακαδημία Πλάτωνος. Κάποιοι προσθέτουν πως αν την είχαμε εμείς, θα βγάζαμε πολλά λεφτά» ανέφερε ο υπουργός Πολιτισμού, Παύλος Γερουλάνος, απευθυνόμενος χθες στα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, για να τονίσει το προσωπικό ενδιαφέρον του το σημαντικό αυτό έργο και να επαινέσει τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ για την εργώδη προσπάθειά τους να εντάξουν τις σχετικές μελέτες στο ΕΣΠΑ.

Προηγουμένως η γ.γ. του ΥΠΠΟΤ, Λίνα Μενδώνη, είχε ενημερώσει το ΚΑΣ για τα βήματα που γίνονται εδώ και δέκα μήνες για την αναβάθμιση του αρχαιολογικού χώρου και τη δημιουργία ενός πάρκου ανοιχτού στους πολίτες. Θα είναι μια όαση αυτό το πάρκο και για τους κατοίκους της υποβαθμισμένης αυτής περιοχής, είπε. Τόνισε ότι έχει ήδη οριοθετηθεί ο αρχαιολογικός χώρος και τα δύο υπουργεία ΥΠΠΟΤ-ΥΠΕΚΑ ανέλαβαν την δαπάνη εξ ημισείας για τις αναγκαίες απαλλοτριώσεις.

Από την άλλη πλευρά, η εταιρεία Ενοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας ετοιμάζει την ανάδειξη του δρόμου που θα οδηγεί από το Δημόσιο Σήμα στην Ακαδημία Πλάτωνος, ενώ παράλληλα οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΤ συγκροτούν το φάκελο που θα κατατεθεί στο ICOMOS για να προκηρυχθεί ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ανέγερσης του Μουσείου της πόλης των Αθηνών. Η δαπάνη της αρχιτεκτονικής μελέτης του μουσείου (2 εκατ. ευρώ) έχουν προσφερθεί από την πρώην Νομαρχία Αθηνών και τον Γιάννη Σγουρό.

Χθες η μελέτη που απασχόλησε το ΚΑΣ αποτελεί ουσιαστικά ένα έργο «προπομπό» του μουσείου, καθώς το γκρέμισμα των παλιών αποθηκών επί της οδού Κρατύλου και Μοναστηρίου απελευθερώνει τη μελλοντική είσοδό του και δημιουργεί μέτωπο πρασίνου στην πρόσοψή του.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ενοποιείται το αρχαίο Λύκειο και η Παλαίστρα του Γυμνασίου με το Περιστύλιο, που σήμερα βρίσκονται απέναντι και χωριστά. Εδώ πρέπει να πούμε ότι η Ακαδημία Πλάτωνος έχει κατοικηθεί από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Κατά τον 6ο π.Χ. αιώνα ιδρύθηκε στην περιοχή ένα από τα τρία ονομαστά Γυμνάσια των Αθηνών. Τον περίβολό του έχτισε ο Πεισιστρατίδης Ιππίας και ο Κίμων έκανε τη δενδροφύτευση της περιοχής.

Η προϊσταμένη της Γ' ΕΠΚΑ, Ευσταθία Μπαζιωτοπούλου - Βαλαβάνη, θύμισε πως οι ανασκαφές άρχισαν με πρωτοβουλία και δαπάνες ενός ευπατρίδη, του αρχιτέκτονα Π. Αριστόφρονα το 1929, και συνεχίστηκαν από τον Φ. Σταυρόπουλο (1955-1963)με δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Εκτοτε διενεργούνται από τη Γ' ΕΠΚΑ.

Σε νέες αποθήκες

Τα αρχαία των αποθηκών (ευρήματα των δεκαετιών του '30-'60) θα μεταφερθούν στις καινούργιες αποθήκες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια επί της οδού Ιφιγενείας στα όρια του αρχαιολογικού χώρου, όπως και σε κάποια προκάτ κτίσματα. Δημιουργείται επίσης ένα στέγαστρο 50 τ.μ. -εντός του αρχαιολογικού χώρου- στο οποίο θα εκτεθούν πενήντα μαρμάρινες σαρκοφάγοι ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, που φέρουν πλούσιες ανάγλυφες παραστάσεις.

Ετσι ο κόσμος θα μπορεί να θαυμάζει ένα δείγμα των πλούσιων εκθεμάτων του μελλοντικού μουσείου της Αθήνας που σήμερα είναι καταχωνιασμένα σε αποθήκες. Το στέγαστρο θα είναι επισκέψιμο, όπως και ολόκληρος ο αρχαιολογικός χώρος. Το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων έχει αναλάβει να φτιάξει νέα περίφραξη στα σημεία που έχει καταστραφεί, φυλάκιο, τουαλέτες και να βελτιώσει τις εσωτερικές διαδρομές. Ολα αυτά υπολογίζεται ότι θα κοστίσουν 1 εκατ. ευρώ, ποσό που αναμένεται να αντληθεί από το ΕΣΠΑ. 

Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ (enet.gr)

Read more »

Σφραγίδα με ιερογλυφική γραφή ανακαλύφθηκε στην Κρήτη

Πρόκειται για μία λίθινη τετράπλευρη σφραγίδα από βαθυκόκκινο ίασπη, η οποία φέρει εγχάρακτα σημεία της μινωικής ιερογλυφικής γραφής και στις τέσσερις επιφάνειές της. Το εύρημα είναι εξαιρετικά σημαντικό, αφού αποτελεί τη μοναδική έως τώρα απόδειξη της παρουσίας της αρχαιότερης γραφής των μινωιτών στη δυτική Κρήτη.

Μαζί με εκατοντάδες άλλα ευρήματα, σε ανασκαφή σε ιερό του όρους Βρύσινα

Η σφραγίδα ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφής στο μινωικό ιερό κορυφής του όρους Βρύσινα, που υψώνεται νότια της πόλης του Ρεθύμνου, η οποία διήρκεσε από τις 4 έως τις 15 Ιουλίου του 2011.

Η συγκεκριμένη ανασκαφή ξεκίνησε το 2004 και διεξάγεται από την ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, υπό την ευθύνη της αρχαιολόγου Ελένης Παπαδοπούλου, και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης με την ευθύνη της καθηγήτριας Ίριδας Τζαχίλη. Σε αυτήν συμμετέχουν ειδικοί ερευνητές, καθώς και σημαντικός αριθμός προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών.

Από την προκαταρκτική μελέτη της φετινής κεραμικής προκύπτει ότι η διάρκεια λειτουργίας του ιερού εκτείνεται σε όλη την παλαιοανακτορική περίοδο (1900-1700 π.Χ.) και συνεχίζεται τουλάχιστον έως την αρχή των νεοανακτορικών χρόνων. Τα ευρήματα από τις ανασκαφές του 2010 και του 2011 (περί τα 800 πήλινα ειδώλια από τη συστηματική ανασκαφή και σημαντικός αριθμός αγγείων), διευρύνουν τις γνώσεις για τη νεοανακτορική περίοδο του μινωικού ιερού, αλλά και την αρχική διαμόρφωση της κορυφής του όρους πριν τη μετακίνηση μεγάλου μέρους των τελετουργικών δραστηριοτήτων προς το χαμηλότερο τρίτο πλάτωμα, κατά την τελευταία φάση λειτουργίας του.

Εύλογα λοιπόν, ο Βρύσινας θεωρείται το σημαντικότερο ιερό κορυφής για τη δυτική Κρήτη, το οποίο παρουσιάζει σαφείς αναλογίες ως προς το τελετουργικό πλαίσιο, τη μορφή της λατρείας, αλλά και τον τρόπο άσκησής της με τα ανακτορικά ιερά κορυφής - Γιούχτα, Κόφινα, Πετσοφά και Τραόσταλο - της κεντρικής και της ανατολικής Κρήτης.

( ΑΠΕ-ΜΠΕ)  (enet.gr)

Read more »

Παιχνίδι με σφαίρα (επίσκυρος;)

Υλικό: Mάρμαρο
Προέλευση: Βάση ενσωματωμένη στο Θεμιστόκλειο τείχος των Αθηνών.
Χρονολόγηση: Περί το 510 π.Χ.
Διαστάσεις: Μήκος: 0,79μ., Ύψος: 0,29μ.
Χώρος έκθεσης: Αίθουσα 13, αρ. ευρ. 3
476
Η παράσταση εμφανίζεται στην αριστερή πλευρά ορθογώνιας βάσης επιτυμβίου αγάλματος κούρου, πιθανότατα από το νεκροταφείο του Κεραμεικού. Η πλίνθος χρησιμοποιήθηκε ως οικοδομικό υλικό στο Θεμιστόκλειο τείχος των Αθηνών. Στο βάθος του χαμηλού αναγλύφου διατηρούνται ίχνη ερυθρού χρώματος.
Απεικονίζονται έξι γυμνοί έφηβοι, σε προπόνηση αγωνίσματος ή παιχνίδι (παιδιά) με μπάλα (σφαίρα) την οποία κρατεί και ετοιμάζεται να ρίξει ο νέος στο αριστερό άκρο της ζωηρής σύνθεσης.H σφαίρα κατασκευαζόταν από ύφασμα ή δέρμα και γεμιζόταν με μαλλί. Ο αμέσως επόμενος έφηβος και οι δύο στο δεξιό άκρο της σκηνής παρακολουθούν το συναθλητή/συμπαίκτη τους για να δουν την πορεία της, ώστε να την πιάσουν και να την πετάξουν στην πλευρά των αντιπάλων. Σύμφωνα με μια ερμηνεία συμμετέχουν στο ομαδικό παιχνίδι για εφήβους επίσκυρο. Όπως δηλώνει η αντιμέτωπη θέση των δύο κεντρικών μορφών, στο παιχνίδι συμμετείχαν δύο ομάδες παικτών, οι οποίες χωρίζονταν με μία γραμμή χαραγμένη στο έδαφος με μυτερό χαλίκι, τον σκύρον. Δύο άλλες γραμμές όριζαν τα δύο άκρα του οπωσδήποτε επιμήκους γηπέδου. Σκοπός του παιχνιδιού να αποκλείονται ο ένας μετά τον άλλον οι αντίπαλοι, όταν έβγαιναν από τον αγωνιστικό χώρο ή δεν έπιαναν τη μπάλα.

Στις άλλες πλευρές εμφανίζονται σκηνές από τη ζωή των νέων στην παλαίστρα.

Βιβλιογραφία: Μ. Fitta, Spiele und Spielzeug in der Antike. Unterhaltung und Vergnugen im Altertum(Στουτγάρδη 1998) 100-101. To πνεύμα και το σώμα, Οι αθλητικοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα Κατάλογος έκθεσης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 15 Μαΐου 1989 - 15 Ιανουαρίου 1990, 278-280 αρ. 167 [Bert Kaeser]. Ν. Καλτσάς (επιμ.), ΑΓΩΝ, Κατάλογος έκθεσης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 15 Ιουλίου - 31 Οκτωβρίου 2004, Αθήνα 2004, 145-146 αρ. 36 [Χαρίκλεια Λαναρά]

(ΕΘΝΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ)

Read more »

Από πού προέρχεται η λέξη “μήνας”;

Η προέλευση της λέξης «μήνας», εξέλιξη της αρχαιοελληνικής «μην», με πρώτη καταγραφή στη συλλαβική γραφή των αρχαίων Μυκηναίων (me-no, του μηνός), είναι αρχαιότατη.

Η λέξη «μην» σήμαινε αρχικά τη Σελήνη (άλλη αρχαιοελληνική ονομασία: μήνη), αλλά και το διάστημα μιας πλήρους περιφοράς της Σελήνης γύρω από τη Γη. Το διάστημα αυτό αντιστοιχεί σε 29 ή 30 μέρες, τον λεγόμενο σεληνιακό μήνα.

Το γεγονός ότι οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν από πολύ νωρίς στην ιστορία τους τον κύκλο της Σελήνης για να μετρούν το χρόνο, αντανακλάται στην κοινή ινδοευρωπαϊκή ρίζα της λέξης «μην»: Το αρχικό ινδοευρωπαϊκό θέμα me, από το οποίο παράγονται λέξεις με τη σημασία του «μετρώ, ορίζω» (αυτή είναι και η προέλευση της λέξης «μέτρον»), καθώς και το παραγόμενο ινδοευρωπαϊκό θέμα men-s, που έχει τη διπλή σημασία «σελήνη», «σεληνιακός μήνας».

Η κοινή αυτή ινδοευρωπαϊκή προέλευση ανιχνεύεται, τόσο γραμματικά όσο και σημασιολογικά, στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, που ανήκουν στην ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια: mensis στα λατινικά, mois στα γαλλικά, month (μήνας) και moon (σελήνη) στα αγγλικά, mena (σελήνη) και menops (μήνας) στα αρχαία γοτθικά, mano (σελήνη) και monat στα αρχαία γερμανικά κ.λ.π.

 Λίζα Μελλά (pyles.tv)

Read more »