Ωρα αρχαίας Ελλάδος

Η πόλη διέθετε το δημόσιο ρολόι της. Ηταν ένα μεγάλο μαρμάρινο κωνικό ηλιακό ρολόι που βρίσκεται ακόμη στη θέση του, στη βάση του νότιου τείχους της Ακρόπολης, κάτω από τον Παρθενώνα. Είναι ορατό από την καφετέρια του Μουσείου της Ακρόπολης. Πολλοί βλέπουν προς τα εκεί, αλλά λίγοι το αναγνωρίζουν. Είναι επάνω από το θέατρο του Διονύσου, δεξιά από τους κίονες του Χορηγικού Μνημείου του Θρασύλλου.

Ηλιακά ρολόγια σε δημόσιους χώρους διέθεταν οι ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας

Από εκείνο το σημείο ακριβώς περνάει ο Αρχαίος Περίπατος, ένας δρόμος ήπιας κυκλοφορίας όπως θα λέγαμε σήμερα, γύρω από το βράχο της Ακρόπολης. Αρα, θα το έβλεπαν από κοντά οι διερχόμενοι από εκεί, μας είπε ο αναστηλωτής του Χορηγικού Μνημείου του Θρασύλλλου, αρχιτέκτων Κωνσταντίνος Μπολέτης, επισημαίνοντάς μας πως το ρολόι αυτό είναι επιστημονικά αδημοσίευτο, συνεπώς δεν είναι επακριβώς χρονολογημένο. Υπολογίζει πως έχει πλάτος περίπου 1 μέτρο και ανάλογο θα ήταν και το ύψος του (δεν σώζεται ολόκληρο). Στην εποχή της λειτουργίας του, πριν από 2.000 χρόνια, θα ήταν ένα τοπόσημο για την Αθήνα καθώς είναι το μεγαλύτερο από όλα όσα έχουν βρεθεί ώς τώρα στην ίδια περιοχή. Και έχουν βρεθεί πολλά μικρά που σώζονται όμως αποσπασματικά, όπως μας είπε η αρχαιολόγος Σταματία Ελευθεράτου, υπεύθυνη για την ανασκαφή στα θεμέλια του νέου Μουσείου της Ακρόπολης.

Από το θέατρο του Διονύσου προέρχεται και ένα ακόμη μαρμάρινο ηλιακό ρολόι. Αυτό δεν βρίσκεται στη θέση του. Μπορεί όμως να το δει κανείς πίνοντας τον καφέ του στο αίθριο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Το ρολόι αυτό (ύψους 0,50 μ. και πλάτους 0,40 μ.) έχει σχήμα καθίσματος με δύο πόδια λιονταριού στη βάση. Στην κοίλη επιφάνειά του είναι χαραγμένες δώδεκα γραμμές που αντιστοιχούν στις ώρες. Στο μέσον της άνω επιφάνειας υπάρχει οπή για την τοποθέτηση του μετάλλινου δείκτη, από τη σκιά του οποίου «διάβαζες» την ώρα.

Πέρυσι, βρέθηκε στο Πολύχρονο Χαλκιδικής ένα από τα λίγα άθικτα ηλιακά ρολόγια των ελληνορωμαϊκών χρόνων. Εντοπίστηκε σε κτίριο της ύστερης αρχαιότητας από την αρχαιολόγο Μπετίνα Τσιγαρίδα. Το ρολόι της Χαλκιδικής, εκτός από τις γραμμές που δείχνουν το δωδεκάωρο, φέρει κι άλλες τρεις εγχάρακτες γραμμές κάθετες στις πρώτες, που αντιστοιχούν στο χειμερινό ηλιοστάσιο, την ισημερία και το θερινό ηλιοστάσιο. Ο χάλκινος γνώμονας, που ρίχνει τη σκιά του δείχνοντας την ώρα, είναι στερεωμένος στη μέση της ημισφαιρικής επιφάνειας. Η σκιά του ρολογιού δεν διαφέρει σε μήκος από ώρα σε ώρα. Αλλάζει όμως μήκος ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Το μικρότερο μήκος παρατηρείται κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο και σταδιακά μεγαλώνει οδεύοντας προς το θερινό ηλιοστάσιο.

Το πιο σημαντικό ρολόι της πόλης των Αθηνών θα πρέπει ωστόσο να ήταν «Το Ωρολόγιον του Κυρρήστου», οι γνωστοί μας «Αέρηδες», στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Πλάκα. Το οκταγωνικό αυτό μαρμάρινο κτήριο που κτίστηκε τον 1ο αι. π.Χ., από τον Ελληνα αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο της Μακεδονίας (εξ ου και Κύρρηστος), φέρει στις μετόπες του ανάγλυφους τους οκτώ κύριους ανέμους (γι' αυτό επικράτησε η ονομασία Αέρηδες). Κάτω από κάθε ανάγλυφη προσωποποίηση ανέμου, εγχάρακτες ακτίνες σε διάφορους σχηματισμούς αποτελούσαν ηλιακά ρολόγια. Τις ανήλιαγες ημέρες η ώρα υπολογιζόταν από το υδραυλικό ρολόι που λειτουργούσε στο εσωτερικό του κτιρίου.

Κατά τη μεσαιωνική βυζαντινή περίοδο, τα ρολόγια φαίνεται πως ήταν ελάχιστα στην Ελλάδα σε σχέση με αυτά της Αγγλίας. Στη μελέτη της, «Ηλιακά ρολόγια στη Βυζαντινή Ελλάδα: Ανάλημμα ή ανάθεμα;» η Mary Lee Coulson αναφέρει ότι έχουν καταγραφεί 285 μεσαιωνικά ρολόγια στην Αγγλία, χώρα που δεν φημίζεται για την ηλιοφάνειά της, ενώ στην Ελλάδα ο Αναστάσιος Ορλάνδος στις αρχές του 20ού αιώνα μπόρεσε να καταγράψει μόνο επτά: δύο στον ναό Μεταμόρφωσης της Αμφισσας και από ένα στους ναούς: Παναγίας Σκρίπου, Αγίου Λαυρεντίου στο Πήλιο, Παναγίας (Ζωοδόχου Πηγής) του Κιθαιρώνα, Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Μέρμπακα (στο Μουσείο των Θηβών) και στη Μυσία της Μικράς Ασίας. Στον κατάλογο αυτό πρέπει να προστεθούν τα ρολόγια στον ναό της Θεοτόκου της Μονής του Οσίου Λουκά, στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Χώνικα, στον ναό των Βλαχερνών της Ηλείας και ένα που βρέθηκε στην αρχαία Αγορά των Αθηνών.

Πριν από την Επανάσταση του 1821 και κατά τα χρόνια του Οθωνα, οι Αθηναίοι μάθαιναν την ώρα από το ρολόι που χάρισε στην πόλη των Αθηνών ο λόρδος Ελγιν ως αντίδωρο για τα Γλυπτά που έκλεψε από τον Παρθενώνα. Το ρολόι αυτό τοποθετήθηκε σε πύργο στην Αγορά του 1814, στην περιοχή της Βιβλιοθήκης Αδριανού και, όταν το '21 καταστράφηκε, αντικαταστάθηκε από άλλο στην ίδια θέση, του Λουδοβίκου της Βαυαρίας.

Το νόστιμο είναι πως και στα νεότερα χρόνια, συγκεκριμένα το 1916, οι Αθηναίοι μάθαιναν πως ήρθε το μεσημέρι από μια σφαίρα σαν μπαλόνι που υψωνόταν από το Αστεροσκοπείο στον ουρανό. Την πληροφορία την μαθαίνουμε από έγγραφα τα οποία αναφέρονται στα παράπονα κάποιων Αθηναίων που δεν είχαν ορατότητα στο Αστεροσκοπείο από την κατοικία τους, γιατί παρεμβαλλόταν ο βράχος της Ακρόπολης. Ως εκ τούτου, ζήτησαν από τις αρχές την ώρα του μεσημεριού να υψώνεται σημαία άσπρη και κόκκινη από την Ακρόπολη. Στον Πειραιά, το μεσουράνημα του Ηλιου γινόταν γνωστό ως την 28η Οκτωβρίου 1940 με μια άσφαιρη κανονιά από το Παλατάκι.*

 Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ (enet.gr)

Read more »

Σβούρες (στρόβιλοι)

Υλικό: Πηλός
Προέλευση: Καβείριον Θηβών.
Χρονολόγηση: 5ος αι. π.Χ.
Διαστάσεις: Ύψος 11,2 εκ. και διάμ. 8,6 εκ.
Χώρος έκθεσης: Αίθουσα 56, Προθήκη 142, αρ. 5 (αρ. ευρ. 10444)
Οι σβούρες, η μία μελαμβαφής και η άλλη με πλοχμό από κισσόφυλλα στην κεντρική ζώνη, είχε αφιερωθεί στο ιερό του Καβείρου και του Παιδός πλησίον της Θήβας, όπου λάμβαναν χώρα μυστηριακές τελετές για την εξασφάλιση της γονιμότητας ανθρώπων, ζώων και της γης αλλά και για την προστασία των νέων στις διάφορες ηλικιακές φάσεις. Τα κισσόφυλλα παραπέμπουν στα τελετουργικά συμπόσια, χαρακτηριστικά της καβειρικής λατρείας, και τη διάχυτη σε αυτά διονυσιακή ατμόσφαιρα, αφού ο Κάβειρος είχε τα χαρακτηριστικά του Διονύσου.
Oι σβούρες (αρχ. στρόβιλοι) ήταν αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών και των νεαρών γυναικών, όπως φαίνεται σε παραστάσεις αγγείων. Αλλά και ο προστάτης των παιδικών παιχνιδιών Ερμής έχει απαθανατισθεί να απολαμβάνει το παιχνίδι αυτό. Οι στρόβιλοι ήταν γνωστοί από τους προϊστορικούς χρόνους αλλά διαδόθηκαν ιδιαιτέρως από τους αρχαϊκούς χρόνους και εξής.

Κατασκευάζονταν από ξύλο ή -πολύ συχνά- από πηλό. Κάποιοι ήταν διακοσμημένοι με φύλλα κισσού ή ανθέμια ή έφεραν παραστάσεις ζώων.
Σώζονται διάφοροι τύποι τους και ίσως σε αυτό το γεγονός οφείλονται οι εναλλακτικές αρχαίες ονομασίες κώνος, ρόμβος, βέμβιξ Απλοί δίσκοι με οπή στο κέντρο για τη στερέωση μικρού ραβδίου περιστροφής ή δισκόμορφοι με σύμφυτο το κωνικό έξαρμα περιστροφής στο μέσον είναι οι απλούστερες εκδοχές. Συνηθέστερος, όμως, ήταν ο κυλινδρικός τύπος με ένα οξύ άκρο. Η περιστροφή του επιτυγχανόταν με κλωστή ή ένα είδος μαστιγίου, τα οποία τυλίγονταν γύρω από το κυλινδρικό σώμα. Για το λόγο αυτό κάποιες σβούρες φέρουν αυλακώσεις στην περιοχή αυτή. Η χρήση μικρών μεταλλικών στοιχείων πρόσθετε ήχο και έκανε το παιχνίδι διασκεδαστικότερο.
Λευκή λήκυθος της Συλλογής Βλαστού-Σερπιέρη (αρ. ευρ. ΒΣ 5) στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Αίθουσα 65, προθήκη 15, αρ. 5) απεικονίζει παιχνίδι με σβούρα μεταξύ δύο νεαρών γυναικών. Η εμφάνιση του θέματος σε αγγείο με αποκλειστικά ταφική χρήση υπαινίσσεται θάνατο σε νεαρή ηλικία. Πάντως η λέξη στρόβιλοι εμφανίζεται συχνά σε μαγικούς παπύρους.

Βιβλιογραφία: H. Winnefeld, "Das Kabirenheiligtum bei Theben", Athenische Mitteilungen 426-427 εικ. 18. Μ. Fitta(επιμ.), Spiele und Spielzeug in der Antike. Unterhaltung und Vergnugen im Altertum, (Στουτγάρδη 1998) 76-78. Γ.Γ. Καββαδίας, Ο Ζωγράφος του Sabouroff, Δημοσιεύματα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ. 71, Αθήνα 200, 123 και υποσημ. 865.
(Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο)

Read more »

Αρχαία Λυκόσουρα

Ο Edward Dodwell, (1767 – 1832) υπήρξε μία πολυσχιδής προσωπικότητα, με σπουδαία μόρφωση, αρχαιολόγος και ζωγράφος. Καταγόταν από παλαιά και πολύ πλούσια οικογένεια της Ιρλανδίας. Στην Ελλάδα πραγματοποίησε τρία ταξίδια το 1801, το 1805 και 1806. Στα δύο τελευταία ταξίδια συνοδεύεται από τον ζωγράφο Simone Pomardi, του οποίου σχέδια κοσμούν τα βιβλία του. 

Αρχαία Λυκόσουρα (Lycosoura) - Edward Dodwell, 1834

Τα ερείπια της αρχαίας Λυκόσουρας βρίσκονται 22 περίπου χιλιόμετρα από τη Μεγαλόπολη. Βρίσκεται στις νότιες υπώρειες του Λυκαίου όρους. Σήμερα, 1 χμ. βόρεια, υπάρχει ομώνυμο χωριό με πληθυσμό 65 περίπου κατοίκους. Θεωρείται η αρχαιότερη πόλη στον κόσμο (10.000 – 8.000 π.Χ.) Κατά την αρχαιότητα ήταν ιερή πόλη των Αρκάδων. Ήταν μια πόλη γεμάτη φως. Άλλωστε βρίσκεται στο όρος Λύκαιο, που σημαίνει φωτεινό, και δεσπόζει στον Πελοποννησιακό χώρο προσφέροντας μοναδική θέα. Ο Παυσανίας τη χαρακτηρίζει ως την αρχαιότερη απ΄ όλες τις πόλεις που υπήρξαν ποτέ πάνω σε ηπειρωτική ή νησιωτική γη, ως την πρώτη πόλη που είδε το φως του ήλιου, ως την πόλη υπόδειγμα για τη δημιουργία άλλων πόλεων (Παυσανίας VIII,38,1).

Πάνω στο λόφο διακρίνονται λείψανα από την οχυρωματική περίβολο της αρχαίας ακρόπολης, ενώ στα νότια και στα ανατολικά κράσπεδά του, οι ανασκαφές (που άρχισαν το 1889) έφεραν στο φως κατάλοιπα του περίφημου ιερού της Δέσποινας. Στο βουκολικό τοπίο σήμερα, διακρίνονται ερείπια βωμών της Δέσποινας, της Δήμητρας και της Μεγάλης Μητέρας, μιας μεγάλης στοάς, και ένα εκτεταμένο συγκρότημα οικοδομημάτων στα δυτικά του κυρίως ιερού. Στο δυτικό άκρο του ιερού υπήρχε ναός της Δέσποινας, πρόστυλος με 6 δωρικούς κίονες στον πρόναο και δυο στρογγυλά βάθρα γλυπτών εικόνων, όπου υπήρχαν αγάλματα της Δέσποινας, της Δήμητρας, της Άρτεμης και του γίγαντα Άνυτου, έργα του μεσσήνιου γλύπτη Δαμοφώντα του 2ου  π.χ. αι.

Read more »

Ναός του Απόλλωνα- Πορτάρα

Η Πορτάρα βρίσκεται πολύ κοντά στη Χώρα, στο μικρό νησάκι Παλάτια που ενώνεται με την ξηρά με μία στενή και χαμηλή λωρίδα γης. Στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι η πύλη ενός ναού που οδηγούσε από τον πρόδομο στο σηκό. Ο ναός χρονολογείται από τον 6ο π.Χ. αιώνα και άρχισε να τον κτίζει ο τύραννος Λύγδαμις στην προσπάθειά του να παρουσιάσει ένα ναό ισοδύναμο, αν όχι καλύτερο και μεγαλύτερο, από τον ναό του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα που έκτιζε ο τύραννος Πεισίστρατος και το ναό της Ήρας στη Σάμο του τύραννου Πολυκράτη. Μετά όμως από την πτώση της τυραννίας στη Νάξο ο ναός παρέμεινε ημιτελής.

Ο αρχαϊκός αυτός ναός ήταν ιωνικού ρυθμού, είχε μήκος περίπου 59 μέτρα και πλάτος περίπου 28. Είχε είσοδο από τα δυτικά, γεγονός ασυνήθιστο σε τέτοιου είδους ναούς εκείνη την εποχή. Παλαιότερα, κατά τους Γεωμετρικούς χρόνους υπήρχε στην θέση αυτή ένα υπαίθριο ιερό, δηλαδή ένα απλό τέμενος με ένα βωμό. Σήμερα διακρίνονται μόνο τα θεμέλια του μεγαλοπρεπούς ναού, η βάση του βωμού και η τεραστίων διαστάσεων πύλη του, αυτή που οι σύγχρονοι Ναξιώτες ονομάζουν Πορτάρα, λόγω του τεράστιου μεγέθους της, δεδομένου ότι έχει ύψος σχεδόν 6 μέτρα και πλάτος περισσότερο από 3,5. Η κατασκευή της πύλης έγινε από τέσσερα μεγάλα κομμάτια ντόπιου μαρμάρου που το καθένα τους ζυγίζει πολλούς τόννους. Το μέγεθος και το βάρος του μαρμάρου έσωσε την πύλη από τους Βενετσιάνους που δεν την χρησιμοποίησαν, όπως τον υπόλοιπο ναό στην κατασκευή του Κάστρου της Χώρας.
Μπροστά από τον ναό, πριν την πύλη υπήρχαν πιθανόν 4, ή 5 σκαλοπάτια υπερυψωμένα πάνω από το επίπεδο του δαπέδου του ναού, γεγονός που οι μελετητές του τόπου το σχετίζουν με κάποια πιθανή ιεροτελεστία της λατρείας του Δήλιου Απόλλωνα. Όταν Μιλήσιοι και Ερυθραίοι επέδραμαν κατά της Νάξου με σκοπό την κατάκτησή της, χρησιμοποίησαν το νησάκι Παλάτια ως φρούριο.

Κατά τον 5ο, ή 6ο μ.Χ. αιώνα ο αρχαίος ναός μετατράπηκε σε χριστιανικό, τύπου βασιλικής, που η χρήση του κράτησε μέχρι την εποχή της Ενετοκρατίας, οπότε καταστράφηκε ολοσχερώς όταν τα μάρμαρά του χρησιμοποιήθηκαν από τους Ενετούς για την κατασκευή άλλων κτισμάτων, κυρίως του Κάστρου της Χώρας. Όσο λειτουργούσε η βασιλική αναπτύχθηκε τριγύρω ένας οικισμός, αρκετά αξιόλογος για την εποχή, που επιβίωσε μέχρι την εποχή της καταστροφής του ναού. Επειδή η στάθμη των υδάτων της θάλασσας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχει υψωθεί τα αρχαία παράλια έχουν καλυφθεί από νερά. Έτσι σήμερα ξέρουμε ότι τα Παλάτια στην αρχαιότητα ήταν ένας χαμηλός λόφος απέναντι από το Κάστρο και ενδιάμεσα υπήρχε μια πεδινή έκταση.

Η θέση αυτή, δηλαδή το νησάκι Παλάτια συνδέεται και με τον μυθικό ήρωα Θησέα, ο οποίος σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση του τόπου, εγκατέλειψε εδώ την Αριάδνη που την είχε «αρπάξει» φεύγοντας από την Κρήτη μετά τον φόνο του Μινώταυρου. Ακόμη, σύμφωνα με την Μυθολογία, εδώ την είδε ο θεός Διόνυσος, την ερωτεύτηκε και την απήγαγε με την βοήθεια των συνοδών του για να την κάνει γυναίκα του. Το θέμα της απαγωγής της Αριαδνης ενέπνευσε πάρα πολλούς καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, τόσο ζωγράφους, γλύπτες και μουσικούς, όσο και συγγραφείς, ή ποιητές και δημιούργησαν έργα που βοήθησαν στο να γίνει η Νάξος γνωστή σε όλο τον κόσμο. Τέλος, στο νησάκι αυτό γιορτάστηκαν και τα πρώτα «Διονύσια».

Read more »

Πυθαγόρας και τα πιο σπουδαία αποφθέγματά του

Ο γιος του θεού ύ, ένας από τους θεμελιωτές του εσωτερισμού, εκείνος που πρώτος εντόπισε τα αρμονικά μουσικά διαστήματα και εισήγαγε στη φιλοσοφία την αντίληψη των δυο κόσμων, νοητού και αισθητού, εκείνος που πρώτος έψαξε την ουσία των πραγμάτων στους αριθμούς, εκείνος που δημιούργησε και γέμισε με νόημα τις λέξεις: φιλοσοφία και κόσμος.
Όμως το βασικό του επίτευγμα είναι ίσως η δημιουργία μιας κοινότητας-σχολής η οποία είχε ηθικό-θρησκευτικούς και επιστημονικούς σκοπούς. Η εξωτερική και εσωτερική ομορφιά, η ευγένεια του λόγου, οι γνώσεις και η ακτινοβολία του προσελκύει μαθητές από όλο το ελληνικό χώρο.

Επί πέντε χρόνια οι μαθητές του Πυθαγόρα σιωπηλοί παρακολουθούσαν την φωνή του χωρίς να αντικρίζουν τον ίδιο. Το σοφό του σύστημα εκπαίδευσης με μυητική πειθαρχεία δημιούργησε ανώτερους χαρακτήρες και προσωπικότητες που μπορούσε να επιδείξει η εποχή του. Οι Πυθαγόρειοι επαινέθηκαν πάντα για την ηθική, την ταπεινοφροσύνη και την συνέπεια του λόγου της τιμής τους. Όμως, το δημοκρατικό όχλο οδηγούμενο από τους δυο συκοφάντες-δημαγωγούς επιτέθηκε και έκαψε τη Σχολή σκοτώνοντας τους περισσότερους μαθητές. Η φιλοσοφία ποτέ δε γίνετε κατεστημένο και πάντα ενοχλεί τους κάθε λογής "βολεμένους". Ο πολιτισμός δε χρειάζεται μόνο τη θρησκεία και την τεχνολογία. Μόνο η αρμονική συνύπαρξη Θρησκείας, Επιστήμης, Τέχνης και Φιλοσοφίας μπορούν να υψώσουν την Οικογένεια των Ανθρώπων. Όμως… η κυρία Δημοκρατική Πολιτική του κύριου Ψεύτικου Πολιτισμού έχει την κόρη της την Φιλοσοφία ως προγόνι. Σοφέ! Αναγκασμένος να ζεις μες στον απλό κόσμο, πρέπει να είσαι μια σταγόνα λάδι που επιπλέει στο νερό, αλλά δεν αναμειγνύεται μαζί του. *     *     * Η μεγαλύτερη δύναμη και ο πιο μεγάλος πλούτος είναι να αποκτήσει κανείς την εγκράτεια. *     *     * Μην ψάχνεις την ευτυχία: είναι πάντοτε μέσα σου. *     *     * Ο Θεός δεν έχει καλύτερη κατοικία πάνω στη γη, από την καθαρή ψυχή. *     *     * Αν δεν μπορείς να έχεις έναν πιστό φίλο, να είσαι ο ίδιος φίλος του εαυτού σου. *     *     * Το κύπελλο της ζωής θα ήταν πολύ γλυκανάλατο, αν δεν έπεφταν μέσα μερικά πικρά δάκρυα. *     *     * Με την άδικη πατρίδα σου να συμπεριφέρεσαι όπως με την μητρυιά: να σιωπάς. *     *     * Προτίμησε να 'χεις δύναμη περισσότερη στην ψυχή παρά στο σώμα. *     *     * Πριν από κάθε ωραίο απόκτημα προηγείται κοπιαστική άσκηση που την συνοδεύει η εγκράτεια. *     *     * Ή πρέπει να σιωπήσεις, ή να πεις κάτι καλύτερο από τη σιωπή. *     *     * Στα χρόνια της τυραννίας ο λαός είναι ένα σκουλήκι που επιτρέπει να τον ποδοπατούν. Στα χρόνια της δημοκρατίας είναι ένας αρκούδας που καταβροχθίζει τους ηγέτες του. *     *     * Εκείνος που ακολουθεί τη σύνεση, ακολουθεί τους θεούς. *     *     * Μη γίνεις μέλος του επιστημονικού συλλόγου: οι πιο σοφοί όταν μαζεύονται σε συλλόγους γίνονται χυδαίοι μικροαστοί. *     *     * Από τη στιγμή που κάποιος έχει συναίσθηση του κακού που έκαμε, από τότε αρχίζει η διαδικασία της βελτίωσης του. *     *     * Πάνω στην οργή σου ούτε να λες κάτι, ούτε και να κάνεις. *     *     * Μη λες λίγα με πολλά λόγια, αλλά πολλά με λίγα λόγια. *     *     * Ο βίος ορίζεται από το νόμο της Δύναμης και το νόμο της Ανάγκης (όσο νικάς την ανάγκη σου άλλο τόσο δυναμώνεις). *     *     * Η μεγάλη επιστήμη να ζεις ευτυχισμένα, είναι να ζεις στο παρόν.

Read more »

Η υπόγεια δεξαμενή στις Μηκύνες

Η σημασία του χώρου είναι υψηλή και αγγίζει τα όρια της μοναδικότητας στην προϊστορική εποχή. Η είσοδος της υπόγειας δεξαμενής, βρίσκεται μέσα στην τειχισμένη πόλη των Μυκηνών, στη βορειοανατολική γωνία και προς το βόρειο κυκλώπειο τείχος. Χρονολογείται στα τέλη του 13ου αι. π.Χ., οπότε και έγινε η τελευταία βαθμιαία ανάπτυξη του περιβόλου των Μυκηνών με σκοπό να τη συμπεριλάβει. 

Η υπόγεια δεξαμενή κατασκευάστηκε εντός των τειχών της Μυκηναϊκής ακρόπολης για να παρέχει νερό στους κατοίκους, όταν αυτοί βρισκόντουσαν σε κατάσταση πολιορκίας. Το νερό προερχόταν, κυρίως, από μια πηγή ζωτικής σημασίας, την Περσεία, που από τα προϊστορικά χρόνια έως και στις μέρες μας αναβρύζει ακόμη και υδροδοτεί το σύγχρονο χωριό. Οι σύγχρονοι μελετητές την τοποθετούν με ακρίβεια στα 360 μ. μακριά από την ακρόπολη. Είναι σε πλεονεκτική θέση, 13 μ. ψηλότερα από την κορυφή της Ακρόπολης και μπορούμε να τη θεωρήσουμε από τα Μυκηναϊκά χρόνια σαν το κεντρικό υδραγωγείο της πόλης. 

Οι Μυκηναίοι, είχαν την τεχνική εμπειρία να μεταφέρουν το νερό με αγωγούς έως το «πόδι? του λόφου της ακροπόλεως. Η λύση του προβλήματος δόθηκε τη στιγμή που βρέθηκε, μέσα στην ακρόπολη, ένα άνοιγμα στον βράχο, το οποίο εκμεταλλεύτηκαν με σκοπό να φτάσουν την δεξαμενή που κατασκεύασαν έξω από το τείχος. Η σύλληψη του σχεδίου και η πραγματοποίηση του έργου από τους μυκηναΐους τεχνίτες τοποθετεί την υπόγεια δεξαμενή σ' ένα από τα θαυμαστά μηχανικά μυκηναϊκά έργα με γνήσια «κυκλώπεια εκτέλεση? που μπορεί να αναφέρεται και να συγκρίνεται με τα σύγχρονα συστήματα υδροδότησης των πόλεων 33 αιώνες μετά. 

Η κάθοδος στην υπόγεια δεξαμενή αρχίζει με το σχήμα της υψηκόρυφης καμάρας που οδηγεί σε μια είσοδο με παραστάδες και υπέρθυρο, χαρακτηριστικά δείγματα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής. Για να φτάσουμε σ' αυτή κατεβαίνουμε μια κλίμακα σε 3 επίπεδα που εξαρτώνται από το βάθος και την κατεύθυνση. Η πρώτη κατηφορική κλίμακα, από την οποία σώζονται τα 16 σκαλοπάτια οδηγεί σε μια πύλη κυκλώπειας τεχνοτροπίας. Η σωληνοειδής βαθμιδωτή κάθοδος διεισδύει λοξά του τείχους, διαπερνά όλο το πάχος του και συνεχίζει υπόγεια μέχρι να φτάσει σ'ένα σκεπαστό τετράπλευρο πλατύσκαλο - α' στάση - από όπου στρίβει προς τα δυτικά. Η δεύτερη σκάλα αρχίζει από το πλατύσκαλο καταλήγει σ' ένα άλλο - β' στάση - με 20 σκαλοπάτια, αλλάζοντας κατεύθυνση προς τα ανατολικά. Τώρα η παραλληλότητα με το τείχος είναι εμφανής.  

Μετά την τελευταία στροφή αρχίζει το τρίτο σύνολο σκαλοπατιών, με απότομη κλίση, που καλύπτει την απόσταση των 12 μέτρων, που απομένουν με 54 σκαλοπάτια. Η τελευταία τουλάχιστον κλίμακα είχε σαν σκοπό να αυξήσει την χωρητικότητα της δεξαμενής. Αυτό φαίνεται διότι αυτή, η υπόγεια δεξαμενή και το φρεάτιο είχαν διπλή στρώση από υδραυλικό ασβεστοκονίαμα. 

Η καμαροσκεπής δεξαμενή, βάθους 5 μέτρων έχει στην οροφή της ένα κατακόρυφο φρεάτιο με αραιά τοποθετημένους λίθους που λειτουργούσαν σαν φίλτρα. Εδώ κατέληγε, από τις πηγές ο υπόγειος αγωγός. Το ζήτημα της υδροδότησης της ακρόπολης των Μυκηνών βρήκε λοιπόν την πρακτική του λύση. 

Τα όστρακα κεραμικής που βρέθηκαν γύρω από το τείχος και από την υπόγεια δεξαμενή την τοποθετούν χρονολογικά στα τέλη της ΥΕ ΙΙΙ Β (1300 - 1210 π.Χ.) και της ΥΕ ΙΙΙ Γ (1210 -1160). Τέτοιες κατασκευές συναντούμε επίσης στην Ακρόπολη των Αθηνών και στην Τίρυνθα. Η ενίσχυση των υπόγειων υδραγωγείων είναι σχεδόν ταυτόχρονη στα ανακτορικά κέντρα. Το μνημείο είναι προσβάσιμο από τον επισκέπτη με τη βοήθεια φακού.

Read more »