Ορφικός ύμνος Ερμού χθόνιου (θυμίαμα στύρακα)

Κωκυτοῦ ναίων ἀνυπόστροφον οἶμον ἀνάγκης, ὃς ψυχὰς θνητῶν κατάγεις ὑπὸ νέρτερα γαίης, Ἑρμῆ, βακχεχόροιο Διωνύσοιο γένεθλον καὶ Παφίης κούρης, ἑλικοβλεφάρου Ἀφροδίτης, ὃς παρὰ Περσεφόνης ἱερὸν δόμον ἀμφιπολεύεις, αἰνομόροις ψυχαῖς πομπὸς κατὰ γαῖαν ὑπάρχων, ἃς κατάγεις, ὁπόταν μοίρης χρόνος εἰσαφίκηται εὐιέρωι ῥάβδωι θέλγων † ὑπνοδώτειρα πάντα, καὶ πάλιν ὑπνώοντας ἐγείρεις· σοὶ γὰρ ἔδωκε {τιμὴν} τιμὴν Φερσεφόνεια θεὰ κατὰ Τάρταρον εὐρὺν ψυχαῖς ἀενάοις θνητῶν ὁδὸν ἡγεμονεύειν. ἀλλά, μάκαρ, πέμποις μύσταις τέλος ἐσθλὸν ἐπ᾽ ἔργοις.
*************************************************************************************************************
Ώ συ πού κατοικείς εις του Κωκυτού τον δρόμον της ανάγκης, πού δεν έχει επιστροφή (τον αγύριστο δρόμο), πού οδηγείς τάς ψυχάς των ανθρώπων εις τον κάτω κόσμον, ώ Ερμή τέκνον του Διονύσου, πού σύρει τον βακχικόν χορόν, και της κόρης από την Πάφον, της Αφροδίτης, με τα καμπυλωτά βλέφαρα. Σύ υπηρετείς εις την ίεράν κατοικίαν της Περσεφόνης, και είσαι οδηγός στις δυστυχισμένες ψυχές που πάνε εις τον Αδην αυτές τις ψυχές, όταν φθαση ο μοιραίος χρόνος, καθοδηγείς προς τον κάτω κόσμον, εσύ πού μαγεύεις τα πάντα με το ιερό ραβδί, πού υπνωτίζει, και πάλιν τους σηκώνεις από τον ύπνον διότι σε σένα παρεχώρηοεν ή θεά Περσεφόνη την τιμήν να είσαι Οδηγός στις ψυχές των ανθρώπων κατά την αδιάκοπον, την αιωνίαν πορείαν των προς τον ευρύν Τάρταρον. Αλλά μακάριε, είθε να στέλλης εις τους μύστας καλόν τέλος δια τα έργα των.

Read more »

Άγαλμα Ερμή

Υλικό: Παριανό μάρμαρο
Προέλευση: Ναυάγιο Αντικυθήρων. Από την ανέλκυση των ετών 1900-1901
(28.1.1901 [κεφαλή], 30.1.1901 [κορμός])
Χρονολόγηση: Αρχές 1ου αι. π.Χ.
Διαστάσεις: Ύψ. 1,93 μ.
Aρ. ευρ.: 2774

Το φυσικού μεγέθους άγαλμα, μετά από τη συγκόλληση των θραυσμένων μερών του, αποκαθίσταται ολόκληρο μαζί με τη συμφυή πλίνθο του. Η επιφάνειά του παρουσιάζει έντονη διάβρωση από τη μακρά παραμονή του στη θάλασσα, ιδιαίτερα στη δεξιά πλευρά. Χαμηλή, ανεπίγραφη βάση με βάθυνση για την υποδοχή της πλίνθου έχει θεωρηθεί ότι ανήκει σε αυτό.

Κατάλοιπα του ιματίου σώζονται στον αριστερό ώμο. το τμήμα του ενδύματος που καλύπτει τον αριστερό πήχη και πέφτει κατακόρυφα έως τον αστράγαλο διατηρείται σε καλύτερη κατάσταση, ώστε να αναγνωρίζονται με σαφήνεια δύο κατακόρυφες παράλληλες πτυχές.

H ένταξή του στις υστεροελληνιστικές παραλλαγές του αγαλματικού τύπου του Ερμή Richelieu είναι αναμφίβολη. Χαρακτηριστική για την εποχή, στην οποία ανήκει το άγαλμα, είναι η απόδοση των βοστρύχων της κόμης, που αποσκοπεί στη δημιουργία εντύπωσης παρά στην απόδοση της λεπτομέρειας.
Τα μαρμάρινα γλυπτά του ναυαγίου των Αντικυθήρων μπορούν να διακριθούν σε τέσσερις κατηγορίες σύμφωνα με τα τεχνοτροπικά τους χαρακτηριστικά: α) σε δημιουργίες που αντιγράφουν ή παραλλάσσουν διάσημα έργα της κλασικής αρχαιότητας, β) σε κλασικιστικές δημιουργίες, που συγχωνεύουν στοιχεία και συνθέσεις των κλασικών χρόνων, εμπλουτισμένες με χαρακτηριστικά της ελληνιστικής τέχνης, γ) σε έργα με έντονες αναμνήσεις από δημιουργίες της πρώιμης και της μέσης ελληνιστικής περιόδου και δ) σε πρωτότυπες δημιουργίες των ύστερων ελληνιστικών χρόνων.

Το άγαλμα του Ερμή εντάσσεται στην πρώτη κατηγορία. Το χάλκινο πρωτότυπό του χρονολογείται γύρω στα 360-350 π.Χ. Πιθανοί δημιουργοί του έχουν θεωρηθεί Αργειοσικυώνιοι γλύπτες της «τρίτης γενιάς» των συνεχιστών της Πολυκλείτιας σχολής, όπως ο Κλέων, ο Άλυπος και ο Πολύκλειτος ΙΙΙ, που κινούνται τεχνοτροπικά «στο δρόμο προς το Λύσιππο». Το άγαλμα των Αντικυθήρων εντάσσεται, μαζί με εικονιστικό ανδριάντα από τη Μεσσήνη και παραλλαγή από τη Μήλο στο Βερολίνο, έργο του παριανού γλύπτη Αντιφάνους, στην ομάδα των λιγοστών υστεροελληνιστικών παραλλαγών του τύπου, η πλειονότητα των οποίων χρονολογείται στους δύο πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες.
Βιβλιογραφία: C. Maderna-Lauter, Polyklet in hellenistischer und romischer Zeit, στον τόμο: H. Beck - P.C. Bol - M. Buckling (επιμ.), Polyklet. Der Bildhauer der griechischen Klassik, Κατάλογος Έκθεσης, Φρανκφούρτη, Liebieghaus. Museum alter Plastik, Mainz am Rhein 1990, 305, εικ. 182-183, και 307. C. Maderna, Die letzten Jahrzehnte der spatklassischen Plastik, στον τόμο: P.C. Bol (επιμ.), Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst II: Klassische Plastik, Mainz am Rhein 2004, 317, 320, 353, 364, εικ. 290. B. Γκράτζιου, Αγαλματικοί τύποι του Ερμή στην πλαστική της Κλασικής Εποχής (αδημ. διδ. διατρ.), Ιωάννινα 2010, 171-172, αρ. 7.1, πίν. 90α-δ. Ν. Καλτσάς (επιμ.), Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων. To Πλοίο-Οι Θησαυροί-Ο Μηχανισμός, Κατάλογος της έκθεσης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα 2012 [Έ. Βλαχογιάννη, υπό εκτύπωση].

(namuseum.gr)

Read more »

Η ανάδυση του Ερμή

Tο μαρμάρινο άγαλμα, μεγέθους ελαφρώς μεγαλύτερου του φυσικού, είναι ακέφαλο, σώζεται ώς τις γάμπες και φέρει ιμάτιο στον αριστερό ώμο, τυλιγμένο γύρω από το βραχίονα.

Είναι ένα έργο πολύ καλής ποιότητας, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα π.Χ., εμπνευσμένο από την παράδοση του μεγάλου Αργείου γλύπτη Πολύκλειτου, του λεγόμενου «Φειδία του Αργους», από τη Σικυώνα (γεν. 480 π.Χ.). Παριστάνει το θεό Ερμή σε νεαρή ηλικία. Ο τύπος αυτός αποτελεί ένα από τα πιο αγαπητά πρότυπα για μεταγενέστερες αντιγραφές ή μεταπλάσεις, όπως μας είπε ο επικεφαλής της ανασκαφικής έρευνας και πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου, καθηγητής Βασίλειος Λαμπρινουδάκης.

«Με βάση τη μαλακή διάπλαση του σώματός του, αλλά και με την υπερβολή στην καθαρή δομή και το φούσκωμα των μυών» εκτιμάται από τον έμπειρο αρχαιολόγο ότι «κατασκευάστηκε στους αυτοκρατορικούς ρωμαϊκούς χρόνους, ενδεχομένως τον 2ο αι. μ.Χ., δηλαδή την εποχή που η επίσκεψη του αυτοκράτορα Αδριανού στην Επίδαυρο δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες στην πόλη».

Στα έργα αυτά συνήθιζαν να προσαρμόζουν, αντί της όψης του θεού, το πορτρέτο ενός σημαντικού αξιωματούχου της εποχής. Γι' αυτό θα έχει ενδιαφέρον αν στην πορεία της ανασκαφής βρεθεί το κεφάλι και ταυτιστεί με τον Ερμή ή κάποια άλλη προσωπικότητα της εποχής.

Το γλυπτό πάντως βρέθηκε εντοιχισμένο, ως κοινό οικοδομικό υλικό, σε πρόχειρο κτίσμα που χρονολογείται στην όψιμη αρχαιότητα (4ος αι. μ.Χ.). Ηταν τοποθετημένο σε όρθια θέση. Η ανακάλυψη κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Από το 2009 ερευνάται το χωράφι που βρίσκεται ακριβώς πλάι στο θέατρο της παλιάς Επιδαύρου με στόχο την υλοποίηση μιας μελέτης ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου.

Αρχαία Αγορά

Στο ίδιο χωράφι άλλωστε έχει αποκαλυφθεί το αριστερό άκρο του θεάτρου, η μία πάροδός του και ένα τμήμα του κοίλου του. Ο χώρος είναι περιφραγμένος και ερευνάται γιατί εκεί θεωρείται ότι ήταν η αρχαία Αγορά της πόλης. Η ανασκαφική ομάδα περίμενε να βρει τη στοά της Αγοράς γιατί το θέατρο στην αρχαιότητα βρισκόταν μέσα στον ιστό της αρχαίας πόλης, στην Αγορά. Εκεί πρέπει να αναζητηθεί και ο ναός της πόλης, καθώς στο θέατρο τελούνταν θρησκευτικού χαρακτήρα τελετουργίες, όπως μαρτυρεί ο βωμός στο προσκήνιο αλλά και ο χαλκάς στο δάπεδο όπου δένονταν τα προς θυσία ζώα.

Το μαρμάρινο άγαλμα είναι εμπνευσμένο από την παράδοση του Αργείου γλύπτη Πολύκλειτου

Το άγαλμα φυλάσσεται από προχθές στο Μουσείο του Ασκληπιείου Επιδαύρου, όπου αναμένεται να δεχτεί τις φροντίδες των συντηρητών.

(enet.gr)

Read more »