Λόγω των ημερών: «et in Αrcadia ego» (Ανήκω κι εγώ στην Αρκαδία)

Γράφει ο Σωτήρης Γλυκοφρύδης

Η Καθαρά Δευτέρα είναι η εορτή της Φύσης, του εξαγνισμού και της επιστροφής του ανθρώπου στην κοιτίδα του για αναγέννηση. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν πως το έθιμο αυτό προέρχεται από την Αρκαδία η οποία το μεταλαμπάδευσε μέσω των εποίκων της στην προ της κτίσης, Ρώμη, δημιουργώντας τη βάση για τα Λουπερκάλια. Οι Απόκριες, οι οποίες στηρίζονται στα Λουπερκάλια, έχουν αρχή μια Διονυσιακή κατάσταση εξαγνισμού και ζύμωσης που καλείται «Αρκαδικό ιδεώδες».            

            Τι είναι όμως το Αρκαδικό ιδεώδες; Είναι η επιστροφή του ανθρώπου στη φύση, σε μικρές κοινότητες για βουκολική παν-φυσικά ερωτική ζωή, χωρίς ηθικοπλαστικές και τεχνηματικές δεσμεύσεις. Αποτελεί υπόμνημα για να αποτοξινωθεί ο άνθρωπος από τη διάσταση του ego με το alter ego του που επέφερε ο πολιτισμός, δηλαδή, εκφράζει τάση απογύμνωσης της λογικής χάριν των αδέσμευτων αλόγων του ενστίκτου. Σε γενικές γραμμές το Αρκαδικό ιδεώδες παραπέμπει στον φυσικό, παρορμητικό, αδέσμευτο αλλά και προσηνή στη φύση άνθρωπο, ο οποίος στις εκδηλώσεις του οδηγείται από την εσώτερη μάνα γη. Η κατάσταση αυτή παραπέμπει σε μια μορφή απελευθέρωσης της ψυχής η οποία ενπεριέχει τη φύση όλη και ανάλογα με πως αισθάνεται, δείχνει το τι αισθάνεται, ζυγίζοντας τα πράγματα στο χάος της ελευθερίας. Πρέπει όμως να τονιστεί πως θεωρεί ως βάση ότι ο άνθρωπος κατέχει μέσα του μια εγγενή σοφία και ότι δεν είναι εκ γενετής κακός αλλά γίνεται κακός από τα απωθημένα εκ της ανασφάλειάς του.   

            Όταν ο Δυτικός πολιτισμός βρισκόταν σε κρίσιμες καμπές της εξελικτικής του  διαδρομής, ας πούμε στη βιομηχανική επανάσταση είτε πιο πίσω στους τριακονταετείς πολέμους είτε ακόμα πιο πίσω στις Ρωμαϊκές ή τις Αλεξανδρινές τεράστιες πόλεις, σε αυτό το ιδανικό αναζητούσε να βρει το χαμένο του φυσικό εαυτό, στο λεγόμενο «Αρκαδικό ιδεώδες». ...

            Η Αρκαδία και ο Παν με τον επτακάλαμο συριγγωτό αυλό του ήταν και θα παραμείνει μια σύνοψη επουράνιας κι επίγειας μελωδίας ενός άρρηκτου δεσμού του ανθρώπου με τη φύση. Αυτό εκφράζει το μήνυμα των Απόκρεω που παραπέμπει σε Εξαγνισμό έχοντας κορύφωση την Καθαρά Δευτέρα, την απεξάρτηση, την ανακύκλωση και την αναγέννηση. Ελάχιστα όμως έχει γραφτεί ότι ο εξαγνισμός αυτός επικεντρώνεται στην ψυχή του ανθρώπου που κατέληξε λόγω του πολιτισμού μια ψυχρή μηχανή ή να τραβάει ένα κάρο.  

            Back to Arcadia για την ψυχή μας, τις ημέρες αυτές, λοιπόν. Θα ήταν όμως παράλειψη να μη αναφέρουμε τρεις σημαντικές μορφές που επέδρασαν στη στήριξη του Αρκαδικού ιδεώδους που επανέρχεται σε κύκλους: Τη βασίλισσα Χριστίνα της Σουηδίας ως μέγιστη Ελληνοποιό γυναίκα, τον Τόμας Μουρ με την Ουτοπία του «ούτως ποιείν ο τόπος», και τον προφήτη της Μεσσιανο - Ελληνικής λύτρωσης ποιητή Βιργίλιο, τους οποίους, καθώς ένιωθαν Πελασγο-Αρκάδες πρέπει να τους τιμούμε. Για το λόγο αυτό, καλό είναι κάποτε το Υπουργείο του εδώ πολιτισμού - αν είναι του Ελληνικού Πολιτισμού - να φτιάξει τους ανδριάντες τους και γύρω να στηθεί ο χορός των νυμφών με επίκεντρο τον Πάνα και τον αυλό του, σύμβολο μιας φαουστικής (αυτόκαυστα φωτεινής) Διονυσιακής και Απολλώνιας ψυχής η οποία πρωτο-εμφανίστηκε ως έρωτας για τη ζωή γητευτικός στο βουνό της Αρκαδίας.

            Όταν ο άνθρωπος έχασε τη γήτευση του Έρωτα για τη ζωή μέσω του λόγου και της πράξης που κατόπιν έγινε συμπεριφορά πολιτική, έχασε ένα μέρος της αγνής Αρκαδικής ψυχής του.

            Οι μικρές κοινότητες, οι φάρμες, τα μποστάνια, τα τρεχούμενα γάργαρα νερά μέσα στα ρυάκια - και κάτι πολύ σημαντικό, η ειλικρίνεια - καταντάνε για τους περισσότερους «πολιτισμένους», ουτοπία. Αλλά ό,τι ξεμακραίνει από τη μνήμη διατηρείται κατακάθι στη ψυχή μας, ανακλητό από τη γονιδιακή δεξαμενή των μιμιδίων (καθρεφτόσποροι δημιουργίας γονιδίων) που μας έχει σταμπάρει και ελέγχει το «είναι» μας. Back to Arcadia τις μέρες αυτές, λοιπόν, ενώ κλαίει ο Ασωπός και θρηνεί ο Αλφειός που είναι λίγα, φυσώντας το σουραύλι τους στα δέντρα, τα αηδόνια. Και με ελάχιστους ανθρώπους να χορεύουνε εκεί με νύμφες και θεές.

            Όμως, λόγω των ημερών αυτών προκύπτει πως ο Παν θεός δεν πέθανε αλλά βαριανασαίνει στον τάφο του. Ας κάνουμε το πρώτο βήμα εκδήλωσης τιμής σε αυτόν, ζωγραφίζοντας μια καρδιά στην πέτρα, όπως φαίνεται στον πίνακα που προσαρτάται ως εικόνα, του αναγεννησιακού φιλόσοφου - ζωγράφου, Πουσέν, ο οποίος βροντοφώναξε με τα έργα του το «ανήκω κι εγώ στην Αρκαδία» (et inΑrcadia ego - σύντμηση του ego sum ​​etiam in Arcadia ego). Η Αναγέννηση που έχει βάση τον ρομαντισμό στηρίζεται στο Αρκαδικό ιδεώδες.

            Αυτές τις ημέρες που φεύγει ο παλιός άνθρωπος για να αναδυθεί ένας νέος με την επερχόμενη ανάσταση του Πάσχα, πιο ανθρώπινος και πιο εξαϋλωμένος, ένας Μεσσίας των καιρών τον οποίο επισημαίνει ο Βιργίλιος (λατινική αρχή του Αρκαδικού κύκλου), αν είναι αληθής θα τιμάει τον Ελληνισμό και θα έχει μέσα του την Αρκαδία.   

            Δυστυχία νιώθω πολλές φορές που είμαι Αθηναίος, έχοντας σύμβολο της γνώσης ένα χοντροκέφαλο πουλί που κρώζει τα δεινά και ανοίγει τα φτερά του βράδυ. Αρκάδας θα έπρεπε να έχω γεννηθεί, να έχω ιερό σύμβολο το αηδόνι, να τσαλαβουτάω στα νερά της όποιας μικρής πηγής και να τραγουδώ το πρωί στις νύμφες. Back to Arcadia τις μέρες αυτές, φίλε αναγνώστη, και ας μην είσαι κι εσύ Αρκάδας. Την Καθαρά Δευτέρα, που γίνεται αγνό το κατακάθι του θεάτρου της ψυχής μας, κάνε σπονδές και κοιτώντας προς το Λύκειο βουνό, λέγοντας το «Ευοί - Ευάν» που σημαίνει «Καλή ζωή - (όμως) Εάν» (ευελπιστούμε) κι έγινε «Εβίβα», πες το: «ανήκω κι εγώ στην Αρκαδία». Έστω, την Καθαρά Δευτέρα.