Ο Μύθος της Ευρώπης

Η Ευρώπη ήταν η πρωταγωνίστρια ενός από τους πιο σεβαστούς μύθους του κλασσικού κόσμου.Ήταν η μητέρα του Μίνωα, βασιλέα της Κρήτης καιγεννήτορα των αρχαιότερων κλάδων του μεσογειακού πολιτισμού.Η μορφή της επιβιώνει και στον Όμηρο.Όμως, μέσω του Μύθου της Ευρώπης και του ταύρου, μια εκδοχή που αποδίδεται στον βουκολικό ποιητή της ελληνιστικής εποχής Μόσχο τον Συρακούσιο, και ιδίως μέσω των Μεταμορφώσεων του Ρωμαίου ποιητή Οβιδίου, η Ευρώπη πέρασε στην αιωνιότητα ως μια αθώα πριγκίπισσα που ξελογιάστηκε από τον Πατέρα των Θεών.Καθώς έκανε τον περίπατό της στις ακτές της πατρίδας της, της Φοινίκης, την αποπλάνησε ο Δίας μεταμορφωμένος σε πάλλευκο ταύρο:

Και σιγά σιγά εκείνη έπαψε να φοβάται, κι εκείνος
Προσέφερετο στήθος του στα παρθενικά της χάδια,
Και τα κέρατά τουνα τους τυλίξει με άνθινες γιρλάντες,
Μέχρι που η πριγκίπισσα τόλμησε να ανέβει στην πλάτη του,
Χωρίς να το καταλάβει, καβαλίκεψε του χαϊδεμένου ταύρου της την πλάτη,
Τότε αργά-αργά κατεβαίνοντας την πλατιά στεγνή παραλία,
Πρώτα στα ρηχά νερά ο μεγάλος θεός πάτησε
Τις απατηλές οπλές του, κι ύστερα νωχελικά ξανοίχτηκε
Μέχρι που τη λεία του έφερε στην ανοιχτή θάλασσα.
Φόβος γέμισε την καρδιά της καθώς, όπως γύρισε πίσω το βλέμμα, είδε
Να απομακρύνεται γρήγορα η άμμος.Το δδεξί της χέρι άρπαξε
Ένα κέρατο, το άλλο ακούμπησε την πλάτη του.
Και ο χιτώνας της ανέμιζε στην αύρα του ανέμου.
(Οβιδίου, Μεταμορφώσεις, τόμος Β, στ.862 κ.ε., μτφρ. A.D.Melville, Οξφόρδη 1986, σ.50)

Αυτός είναι ο γνωστός μύθος της Ευρώπης που απαθανατίστηκε στους ελληνικούς αμφορείς και στις τοιχογραφίες της Πομπηίας και ενέπνευσε σε πιο σύγχρονες εποχές τον Τιτσιανό, τον Ρέμπραντ, τον Ρούμπενς, τον Βερονέζε και τον Κλώντ Λορραίν.






Ο μύθος, ωστόσο, δεν εντυπωσίασε τον ιστορικό του 5ου π.Χ. αιώνα, τον Ηρόδοτο.Εκείνος είδε την αρπαγή της Ευρώπης ως ένα ακόμη επεισόδιο των πανάρχαιων πολέμων που προκαλούνταν εξαιτίας των απαγωγών των γυναικών.Φοίνικες έμποροι από την Τύρο είχαν απαγάγει την Ιώ, κόρη του βασιλέα του Άργους έτσι οι Κρήτες έπλευσαν στη Φοινίκη και απήγαγαν με τη σειρά τους την κόρη του βασιλέα της Τύρου.Ήταν μια περίπτωση tit for tit, δηλαδή "μία σου και μία μου".

Ο μύθος της Ευρώπης έχει πολλές συνδηλώσεις.Μεταφέροντας την πριγκίπισσα από τις ακτές της Φοινίκης(σημερινός νότιος Λίβανος)στην Κρήτη, ο Δίας μετέφερ τους καρπούς των αρχαίων ασιατικών πολιτισμών της Ανατολής στις νέες νησιωτικές αποικίες του Αιγαίου.Η Φοινίκη ανήκε στη σφαίρα επιρροής των Φαραώ.Η αρπαγή της Ευρώπης αποτυπώνει στο πεδίο της μυθολογίας τον σύνδεσμο μεταξύ της αρχαίας Αιγύπτου και της αρχαίας Ελλάδας.Ο αδελφός της Ευρώπης Κάδμος, που περιπλανήθηκε σε όλο τον κόσμο για να την βρεί, θεωρείται πως έφερε το αλφάβητο στην Ελλάδα.

Η αρπαγή της Ευρώπης απαθανατίζει τα άοκνα βήματα αυτών που ακολούθησαν πιστά τα χνάρια της.Σε αντίθεση με τους μεγάλους παραποτάμιους πολτισμούς του Νείλου, του Ινδού, της Μεσοποταμίας και της Κίνας οι οποίοι διήρκησαν πολύ, παρέμειναν όμως εν ακινησία στην ίδια γεωγραφική και διανοητική κοιτίδαπου τους γέννησε, ο μεσογειακός πολιτισμός χαρακτηρίστηκε από αέναη κίνηση που προκάλεσε μεν ανασφάλεια και αβεβαιότητα, τροφοδότησε ωστόσο έναν αναβρασμό νέων ιδεών.




Η Ευρώπη ακολούθησε το μονοπάτι του Ήλιου από την Ανατολή προς την Δύση.Σύμφωνα με άναν άλλο μύθο, ο Ήλιος ήταν ένα πύρινο άρμα, το οποίο έσυραν αόρατα άλογα από τους μυστικούς στάβλους, πίσω από την Ανατολή, μέχρι τον τόπο ανάπαυσής τους στην άκρη της Δύσης.Πραγματικά, σύμφωνα με μια από τις πολλές πιθανές ετυμολογίες αντιπαραβάλλεται η Ασία, η "γη της Ανατολής", με την Ευρώπη, "τη γη της Δύσης".Οι Έλληνες έφθασαν να χρησιμοποιούν τη λέξη Ευρώπη ως ονομασία για την επικράτειά τους δυτικά του Αιγαίου ώστε να την διακρίνουν από τις παλαιότερες κτήσεις τους στην Μικρά Ασία.

Κατά τις απαρχές της ευρωπαϊκής ιστορίας, ο γνωστός κόσμος εκτεινόταν προς την Ανατολή.Το άγνωστο ανέμενε στη Δύση, σε προορισμούς που δεν είχαν ακόμη ανακαλυφθεί.Η περιέργεια της πριγκίπισσας Ευρώπης πιθανώς να ήταν η αιτία του χαμού της.Οδήγησε όμως στην θεμελίωση ενός νέου πολιτισμού, που θα έφερε τελικά το όνομά της και θα εξαπλωνόταν σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή χερσόνησο.